„Fiskeldi“: Munur á milli breytinga

'''Fiskeldi''' er oft notað sem samheiti yfir enska orðið ''aquaculture'', þó í raun eigi það betur við eitt form þess (''e. fish farming''). Þó er samkvæmt íslenskum [[lög]]um fiskeldi skilgreint sem geymsla, gæsla og fóðrun [[Fiskur | vatnafiska]], annarra vatnadýra og [[Nytjastofnar sjávar | nytjastofna sjávar]], [[Klakeldi | klak-]] og [[seiðaeldi]], hvort sem er í [[Salt | söltu]] eða ósöltu vatni.<ref name=alth> Alþingi. (2008). ''Lög um fiskeldi nr. 71/2008''. Sótt 8. apríl 2009 af [http://www.althingi.is/altext/135/s/1198.html Althingi.is].</ref>

Menn hafa alið vatnadýr frá örófi alda, þar með talið fiska, [[lindýr]], [[krabbadýr]] og [[Jurt | plöntur]]. Árið [[2006]] var heildarframleiðsla í heiminum (veiddur [[afli]] og ræktaður, að plöntum undanskildum) um 140 milljón [[tonn]], og þar af stendur fiskeldi undir um 35% framleiðslunnar. Ef aðeins er skoðaður hlutinn er fer beint til manneldis, breytist þetta hlutfall í hátt í 50%.<ref> FAO. (2008). ''State of World Aquaculture 2008''. Sótt 10. apríl 2009 af [ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/011/i0250e/i0250e.pdf FAO.org] (bls. 3).</ref>

Mikil aukning hefur átt sér stað í fiskeldi í heiminum og eru eldisafurðir nú algengar og áberandi á alþjóðlegum [[Markaður | mörkuðum]]. Eldisafurðir eru í beinni samkeppni við afurðir frá hefðbundnum [[Fiskveiðar | fiskveiðum]].

[[Strjáleldi]] (''e. extensive'') fer yfirleitt fram í meira eða minna tilbúnum [[Tjörn | jarðtjörnum]] eða [[lón]]um af ýmsum stærðum. Það er algengasta eldisformið í heiminum, einkum í heitari [[Land | löndum]]. Strjáleldi byggir á að skapa eldistegund rétt umhverfisskilyrði, en [[lífvera]]n er síðan látin sjálfala að miklu eða öllu leyti, þar til [[sláturstærð]] er náð. Fiskinum er ætlað að éta [[dýrasvif]] og plöntur sem vaxa í tjörninni. Mikilvægt að hlutfall stofnstærðar lífveru (upphafsfjöldi) og fæðuframboðs í [[vatn]]inu sé rétt.

[[Hálf-stríðeldi]] (''e. semi-intensive'') er nokkurs konar strjáleldi, en þó er reynt að örva og auka [[Framleiðsla | framleiðsluna]] með fóðrun og umhverfisbætandi aðgerðum. Þá er fóðrað með tilbúnu [[Fóður| fóðri]] eða [[Úrgangur | úrgangi]] (t.d. [[Afskurður | afskurði]] eða jafnvel plöntum) . Einnig gæti verið reynt að hafa áhrif á stofnstærð eða samsetningu í eldinu.

Í [[stríðeldi]] (''e. intensive'') er fjölda lífvera haldið þétt saman á tiltölulega afmörkuðu svæði ( [[Ker | kerum]]/ [[Kví | kvíum]] o.s.frv.). Þar er reynt að aðlaga umhverfið að þörfum [[tegund]]arinnar og nýta það sem best. Reynt er að örva [[Vöxtur | vöxt]] með fóðurgjöf og öðrum aðgerðum til að keyra framleiðsluna áfram. Þessi leið er gríðarlega kostnaðarsöm og [[Orka | orkuþörfin]] er mikil, öfugt við strjáleldi.<ref name= mfe>Jennings, S., Kaiser, M. og Reynolds, J. (2008). ''Marine Fisheries Ecology ''(7. útgáfa). United Kingdom: Blackwell Science Ltd. (bls. 313-314).</ref>

=== Fleiri form eldis ===

* [[Sjókvíaeldi]]: Eldi á fiski í netbúrum sem komið er fyrir í [[Haf | sjó]] eða söltu vatni.

* [[Hafbeit]]: Slepping [[Gönguseiði | gönguseiða]] til [[Sjóganga | sjógöngu]] og föngun þeirra sem fullvaxta fiska á sleppistað þegar þeir ganga úr sjó í ferskt vatn, annaðhvort til slátrunar eða flutnings í annað veiðivatn til endurveiða.<ref name=alth />