„Grænmeti“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Luckas-bot (spjall | framlög) |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 6:
Grænmeti er þannig gert úr [[lauf]]inu (t.d. [[kál]]), [[stilkur|stilknum]] ([[spergill]]), [[rót]]inni (t.d. [[kartafla]]), [[blóm]]inu (t.d. [[spergilkál]]) og [[laukur|lauknum]] (t.d. [[hvítlaukur]]). Að auki eru ýmsir ávextir skilgreindir sem grænmeti, t.d. [[agúrka]], [[grænmergja]], [[grasker]], [[lárpera]] og jafnvel [[belgbaun]]ir.
== Flokkun ==
Í daglegu tali
Skilgreining
▲Í daglegu tali eru grænmeti ekki talin þau sömu og ávextir. Ávextir eru yfirleitt talnir sætir, en grænmeti eru ekki talin svona. Í [[vísindi|vísindum]] er merking orðsins öðruvísi. Til dæmis í [[grasafræði]] er merking orðsins nákvæmari: ávöxtur er það sem vex úr [[eggleg]]i á [[dulfrævingur|dulfrævingi]]. Merking þessi er heilmikið ólík þá sem er notuð í daglegu tali. Þess vegna eru sumar jurtir sem eru yfirleitt flokkaðir sem grænmeti, eins og [[eggaldin]], [[paprika|paprikur]] og [[tómatur|tómatar]], eru ekki flokkaðir svona í grasafræði. Flestar [[korn]]tegundir eru líka í raun grænmeti, auk [[pipar]]s, [[rauður pipar|rauðs pipars]] og margra annarra kryddtegunda. Sumar jurtir, eins og [[maís]] og [[gulerta|gulertur]], eru talnar grænmeti aðeins þegar þær eru óþroskaðar.
▲Skilgreining grænmetanna er öðruvísi í ólíkum löndum og á ólík tungumál. Til dæmis í [[Brasilía|Brasilíu]] eru [[lárpera|lárperur]] talnar ávextir af því þær eru oft notaðar í eftirréttum, en í öðrum löndum, eins og í [[Mexíkó]] eða [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]], eru þær flokkaðar sem grænmeti af því þær eru notaðar í salötum og sósum.
== Næring ==
▲Má borða grænmeti á marga ólíka hætti, í aðalréttum eða sem [[snarl]]. Það magn [[næringarefni|næringarefna]] sem grænmeti innihalda er breytilegt í ólíkum grænmetum. Hins vegar innihalda grænmeti almennt dálítið [[prótín]] eða [[feiti]], en mega innihalda mikil [[vítamín]], [[steinefni]], [[trefjaefni]] eða [[kolvetni]]. Talið er að grænmeti innihaldi [[andoxunarefni]] og önnur gagnleg efni sem vinna á móti [[gerlar|gerlum]], [[sveppir|sveppum]], [[veira|veirum]] og [[krabbamein]]i.
== Tegundir ==
{{aðalgrein|Listi yfir grænmeti}}
[[Mynd:Chholay.JPG|thumb|200px|Útsæði]]
|