„Rauðrófa“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 11:
 
}}
'''Rauðrófa''' eða '''rauðbeða''' ([[fræðiheiti]]: ''beta vulgaris'' var. ''esculenta'') er [[rótargrænmeti]], rautt á lit. Rauðrófa er náskyld [[sykurrófa|sykurrófu]] og [[beðja|beðju]]. Hún er tvíær, fyrra árið myndast rótarávöxtur en seinna árið myndast fræ.
 
'''Rauðrófa''' eða '''rauðbeða''' ([[fræðiheiti]]: ''beta vulgaris'' varssp. ''esculenta''vulgaris v. conditiva (v. rubra))) er [[rótargrænmeti]], rautt á lit. Rauðrófa er náskyld [[sykurrófa|sykurrófu]] og [[beðja|beðju]]. Hún er tvíær, fyrra árið myndast rótarávöxtur en seinna árið myndast fræ.
Rauðrófa er núna nytjaplanta sem vex hvergi villt en fyrr á öldum þá vae villt afbrigði strandrófu notað sem lækningajurt en það óx villt meðfram ströndum í [[Evrópa|Evrópu]]. Villta afbrigðið myndaði ekki forðarót. Fyrsta afbrigðið af rauðbeðu sem líkist nútíma rauðbeðu er er afbrigði af rómverskri rófu (beta romana) sem fjallað er um árið 1587 í bókinni ''Historia Generalis Plantarum''. Rómverska afbrigðið barst til Þýskalands árið 1558 og barst þaðan endurbætt til fleiri ríkja. Í mið- og Austur-Evrópu varð rauðrófa mikilvægt grænmeti og uppistaða í súpu eins og borsjtj og í Skandinavíu var rauðrófa notuð í síldarsalat og rauðbeðusalat. Hún var síðar þróuð í [[fóðurrófa|fóðurrófu]] og [[sykurrófa|sykurrófu]] og fyrsta sykurrófuverksmiðjan var stofnsett árið [[1802]] í [[Slesía|Slesíu]].
 
Rauðrófa er núna nytjaplanta sem vex hvergi villt en fyrr á öldum þá vaevar villt afbrigði strandrófu notað sem lækningajurt en það óx villt meðfram ströndum í [[Evrópa|Evrópu]]. Villta afbrigðið myndaði ekki forðarót. Fyrsta afbrigðið af rauðbeðu sem líkist nútíma rauðbeðu er er afbrigði af rómverskri rófu (beta romana) sem fjallað er um árið 1587 í bókinni ''Historia Generalis Plantarum''. Rómverska afbrigðið barst til Þýskalands árið 1558 og barst þaðan endurbætt til fleiri ríkja. Í mið- og Austur-Evrópu varð rauðrófa mikilvægt grænmeti og uppistaða í súpu eins og borsjtj og í Skandinavíu var rauðrófa notuð í síldarsalat og rauðbeðusalat. Hún var síðar þróuð í [[fóðurrófa|fóðurrófu]] og [[sykurrófa|sykurrófu]] og fyrsta sykurrófuverksmiðjan var stofnsett árið [[1802]] í [[Slesía|Slesíu]].
 
Rauðrófur hafa fremur hátt sykurmagn ([[sykur]] er um 9 g á hver 100 g). Rauðrófur innihalda litarefnið [[betanin]]. Það er unnið úr rauðrófum sem rautt litarefni með númerið E-162.