„IJsselmeer“: Munur á milli breytinga

Zuiderzee var nokkuð langur fjörður sem gekk til suður inn með norðurhluta [[Niðurlönd|Niðurlanda]]. Mynni hans lá við norðurodda héraðsins Hollands annars vegar og við [[Frísland]] hins vegar. Við mynnið var fjörðurinn mjög grunnur, enda komið í hollenska vaðhafið. Utar liggja [[Vesturfrísnesku eyjarnar]]. Fjörðurinn náði miklu lengra inn með landið en Ijsselmeer gerir í dag. Ijsselmeer skiptist í nokkur stöðuvötn. Þau helstu eru Markermeer, Ijmeer, Gooimeer og Ketelmeer. Héraðið [[Flevoland]] var myndað með landþurrkun, en við það minnkaði Ijsselmeer um tæplega helming. Helstu hafnarborgir við Ijsselmeer eru [[Amsterdam]], [[Volendam]], [[Lelystad]], [[Hoorn]], [[Enkhuizen]] og [[Lemmer]].

Zuiderzee merkir ''suðursjór'', en meint er að fjörðurinn gamli gekk inn í landið til suðurs. Ijsselmeer merkir ''vatnið þar sem áin Ijssel mundar'', en Ijssel er nyrsti og austasti Rínararmurinn. Á hollensku er Ijsselmeer ritað IJsselmeer, þar sem fyrstu tveir bókstafirnir eru ritaðir með stórum staf. Hollenska orðið –meer merkir ''stöðuvatn'', ekki sjó.

Í lok [[19. öldin|19. aldar]] hóf verkfræðingurinn Cornelius Lely að kanna möguleikann á því að loka Zuiderzee af með varnargarði og komst að því að slíkt væri bæði mögulegt og hagkvæmt. Hins vegar var ekkert gert í nokkra áratugi. En eftir flóðið mikla [[1916]], sem kostaði mörg mannslíf, voru áætlanir hans teknar fram aftur og smíðaðar raunhæfar framkvamdaráætlanir. Vinnan við garðinn hófst [[1927]] og stóð yfir í 5fimm ár. Í vestri hófst garðurinn við borgina Den Oever í [[Norður-Holland]]i og gekk í nær beinni línu til norðausturs til Fríslands. [[28. maí]] [[1932]] klukkan 13:02 var síðasta hleðslan í garðinum sett í með viðhöfn og þar með lokaðist Zuiderzee af frá sjónum. Garðurinn var þá orðinn 32 km langur og hlaut nafnið Afsluitdijk. Garðurinn var síðan hækkaður og breikkaður í 90 metra. Lagt var á hann hraðbraut. [[20. september]] á sama ári var heitinu formlega breytt úr Zuiderzee í Ijsselmeer. Þar með hafði myndast eitt stærsta manngerða stöðuvatn heims sem ekki er uppistöðulón í virkjun. Ýmsar sögufrægar hafnarborgir, eins og Amsterdam og Hoorn, lágu þar með ekki lengur við sjó. Við Afsluitdijk er þó skipalyfta, þannig að skip og bátar geta siglt til hafs.

Samfara myndun Ijsselmeers voru strax í upphafi uppi áætlanir um að þurrka stóran hluta þess upp fyrir nýmyndun lands. Vinnan við það hófst skömmu eftir að Ijsselmeer var myndað og [[1942]] var Noordoostpolder tilbúið til landnáms. Hann er í dag landfasti hluti [[Flevoland]]s. Á sjötta áratugnum var hafist handa við að þurrka upp syðsta hluta Ijsselmeers upp. Við það myndaðist stærsta manngerða eyja heims, aðalhluti Flevolands. Eyjan og Noordoostpolder voru gerð að nýjasta héraði Hollands [[1986]]. Slíkt er einsdæmi í heiminum að heilt hérað samanstandi af nýmyndun lands. Árið [[1976]] var annar garður, ásamt akvegi, lagður þvert yfir Ijsselmeer og náði hann frá [[Lelystad]] í austri til Enkhuizen í vestri. Garður þessi heitir Houtribdijk og var gerður til þess að hægt væri að þurrka upp suðurhluta Ijsselmeer, sem heitir Markermeer, fyrir nýsköpun lands. En sökum þess að engin bráð eftirspurn var á nýju landi í Hollandi voru áætlanirnar um uppþurrkunina frestaðar. Auk þess er Markermeer orðin að stöðugu vistkerfi og vinsælu siglingasvæði fyrir seglbáta. Því er með öllu óljóst hvort þar verður nokkurn tímann þurrkað upp. Ijsselmeer er því tvískipt í dag. Margir Hollendingar líta þó svo á að Markermeer og önnur stöðuvötn í kringum Flevoland séu einungis hluti af Ijsselmeer.

* {{Wpheimild|titill= IJsselmeer|tungumál= nl|mánuðurskoðað= 9. nóvember|árskoðað= 2011}}

* {{Wpheimild|titill= Zuiderzeewerken|tungumál= nl|mánuðurskoðað= 9. nóvember|árskoðað= 2011}}