„Efahyggja“: Munur á milli breytinga

== Skilgreining ==

== Saga ==

Efahyggja varð til í Grikklandi til forna. Hún átti sér tvær rætur. Annars vegar voru upphafsmenn hennar þeir [[Arkesilás]] og [[Karneades]] sem voru ''akademískir heimspekingar'', þ.e.það ðer að segja þeir tilheyrðu Akademíunni, sem var skóli sem [[Platon]] stofnaði í [[Aþena|Aþenu]] um 385 f.KKr. Á 3. öld f.KKr. voru akademískir heimspekingar farnir að túlka samræður Platons sem efahyggjurit og töldu að Sókrates hefði verið efahyggjumaður. Þessir efahyggjumenn (sem nefndust ekki efahyggjumenn á sínum tíma, heldur akademískir heimspekingar) áttu fyrst og fremst í rökræðum við [[Stóuspeki|stóumenn]] og frá forsendum stóumanna leiddu þeir út að ekki væri hægt að vita neitt; sjálfir tóku þeir ekki undir forsendur stóumanna og héldu engu fram.

Hin rót efahyggjunnar er hjá [[Pyrrhon]]i frá Elís (um 360- – 275 f.KKr.) sem var sjálfur undir áhrifum frá [[Demókrítos]]i. Pyrrhon hélt því fram að það væri ekki hægt að vita neitt vegna þess að heimurinn væri óákvarðanlegur og ómælanlegur. Í stað þess að leita þekkingar ætti maður að sætta sig við að ekkert væri hægt að vita, losa sig við skoðanir sínar og því myndi fylgja sálarró. Strangt tekið er þetta viðhorf ekki efahyggja (sem ekki gæti fullyrt að ekkert væri hægt að vita) heldur ''neikvæð kenning um möguleikann á þekkingu''.

Heimspekingurinn [[Ænesidemos]], sem lítið er vitað um annað en að hann var akademískur heimspekingur á 1. öld f.KKr., sagði skilið við akademíuna (sem var farin að mildast í efahyggjunni á hans tíma) og sameinaði áhrif frá eldri akademískum heimspekingum (Arkesilási og Karneadesi) við heimspeki Pyrrhons, sem hann sagði að væri ''raunverulegur'' efahyggjumaður. Þessi efahyggja heitir [[pyrrhonismi]] í höfuðið á Pyrrhoni og er varðveitt í ritum [[Sextos Empeirikos|Sextosar Empeirikosar]]. Þar koma saman efahyggja Arkesilásar og Karneadesar og hugmynd Pyrrhons um sálarró. Þessi heimspeki hafði sáralítil áhrif í fornöld en gríðarleg áhrif á nýöld, m.a.meðal annars á [[Michel de Montaigne]] sem síðan hafði áhrif á [[René Descartes]].

== Önnur notkun orðsins efahyggja ==

=== Aðferðafræðileg efahyggja ===

Aðferðafræðileg efahyggja, sem er stundum nefnd vísindaleg efahyggja, er það viðhorf að ekki beri að fallast á neina fullyrðingu að óathuguðu máli. Efahyggjunni er þannig beitt sem tæki til að halda aga og til að varna gegn því að vísindin fallist á ótraustar fullyrðingar. Frægasta beiting aðferðafræðilegrar efahyggju er sennilega hjá [[Frakkland|franska]] [[heimspeki]]ngnum [[René Descartes]] (1596- – 1650).

=== Trúarleg efasemdahyggja ===

== Tengt efni ==

* [[Aðferðafræðileg efahyggja]]

* [[Akademísk efahyggja]]

* [[Hellenísk heimspeki]]

* [[Pyrrhonismi]]

* [[Trúarleg efasemdahyggja]]

* [[Vísindaleg aðferð]]

=== Efahyggjumenn ===

* [[Agrippa (heimspekingur)|Agrippa]]

* [[Antíokkos frá Askalon]]

* [[Arkesilás]]

* [[Fílon frá Larissu]]

* [[David Hume]]

* [[Michel de Montaigne]]

* [[Karneades]]

* [[Kleitomakkos]]

* [[Pyrrhon]]

* [[Fransisco Sanches]]

* [[Sextos Empeirikos]]

* [[Tímon frá Flíos]]

* [[Ænesidemos]]

* Algra, K., Barnes, J., Mansfeld, J. og Schofield, M. (ritstj.), ''The Cambridge History of Hellenistic Philosophy'' (Cambridge: Cambridge University Press, 2005).

* Annas, Julia og Barnes, Jonathan, ''The Modes of Scepticism: Ancient Texts and Modern Interpretations'' (Cambridge: Cambridge University Press, 1985).

* Bett, Richard, ''Pyrrho, his antecedents, and his legacy'' (Oxford: Oxford University Press, 2000).

* Burnyeat, Myles (ritstj.), ''The Skeptical Tradition'' (Berkeley: University of California Press, 1983).

* Burnyeat, Myles og Frede, Michael (ritstj.), ''The Original Sceptics: A Controversy'' (Indianapolis: Hackett, 1997).

* Hankinson, R.J., ''The Sceptics'' (London: Routledge, 1995).

* [[Richard Popkin|Popkin, Richard]], ''The History of Scepticism: From Savonarola to Bayle'' (Oxford: Oxford University Press, 2003). ISBN 0-19-510768-3

* Striker, Gisela, „On the the difference between the Pyrrhonists and the Academics“ í G. Striker, ''Essays on Hellenistic Epistemology and Ethics'' (Cambridge: Cambridge University Press, 1996): 135-149.

* Striker, Gisela, „Sceptical strategies“ í G. Striker, ''Essays on Hellenistic Epistemology and Ethics'' (Cambridge: Cambridge University Press, 1996): 92-115.

* Striker, Gisela, „The Ten Tropes of Aenesidemus“ í G. Striker, ''Essays on Hellenistic Epistemology and Ethics'' (Cambridge: Cambridge University Press, 1996): 116-134.

== Tenglar ==

* {{SEP|skepticism-ancient|Ancient Skepticism}}

* {{SEP|arcesilaus|Arcesilaus}}

* {{SEP|carneades|Carneades}}

* {{SEP|skepticism-moral|Moral Skepticism}}

* {{SEP|pyrrho|Pyrrho}}

* {{SEP|skepticism|Skepticism}}

* {{IEP|a/aeneside.htm|Aenesidemus}}

* {{IEP|s/skepanci.htm|Ancient Greek Skepticism}}

* {{IEP|a/arcesil.htm|Arcesilaus}}

* {{IEP|c/carneade.htm|Carneades}}

* {{IEP|s/skepcont.htm|Contemporary Skepticism}}

* {{IEP|p/pyrrho.htm|Pyrrho}}