|
[[Mynd:Cryolite mine ivgtut greenland.jpg|250px|right|thumb|Krýolítnáma í Ivittuut sumarið [[1940]]]]
'''Ivittuut''', (eldri stafsettning '''Ivigtût''') hefur var sjálfstætt sveitarfélag á Suðvestur-[[Grænland]]i frá 1951 til 2009 og er nú hluti af [[Sermersooq]]. Ivittuut nær yfir 600 km² og liggur á milli Arsukfjarðar í norður og Qoornoqfjarðar í suður. Einungis um 50 km² af landsvæðinu er hulið jökli. Ivittuut er einnig nafn á þorpi í sveitarfélaginu sem nú er í eyði.
Á því svæði sem nú er sveitarfélagið Ivittuut var áður eitt af búsetusvæðum norrænna manna á miðöldum. Afar lítið er vitað um þessa byggð, engar ritaðar heimildir eru til um hana og þó að mikið sé um rústir frá þessari búsetu hafa þær lítið verið rannsakaðar. Álitið er byggðin hafi verið hluti af [[Eystribyggð]], en [[sagnfræði]]ngar og [[fornleifafræði]]ngar nefna hana [[Miðbyggðin á Grænlandi|Miðbyggð]] í ritum sínum.
Þorpið Ivittuut var stofnað sem og var alla tíð [[náma|námubær]]. Árið [[1806]] fannst [[krýolít]] á svæðinu og var námuvinnsla hafin [[1865]]. Þessi málmur hefur einungis fundist á fáeinum öðrum stöðum í heiminum. Efnafræðileg formúla krýolíts er Na3AlF6 og kallast það ''natriumhexafluoroaluminat''. Það er nú verksmiðjuframleitt. Krýolít er mikilvægt hráefni í gerð [[ál]]s og var náman í Ivittuut þess vegna mjög mikilvæg ekki síst í seinni heimstyrjöldinni þegar mikið magn var flutt til [[Bandaríkin|Bandaríkjanna]] til að nota í framleiðslu herflugvéla. En námurnar tæmdust og var lokað [[1987]] og við það lagðist byggðin þar í eyði. Eina byggðin í Ivittuut er nú herstöðin í [[Kangilinnguit]] (sem á dönsku nefnist Grønnedal). Áætlanir eru um að sameina sveitarfélagið við [[Narsaq]] í náinni framtíð.
Það var her Bandaríkjanna sem hóf byggingu herstöðvarinnar í Kangilinnguit [[1941]] og var hún tilbúin [[1943]]. Hlutverk hennar var þá að vernda krýolítnámurnar. [[Danmörk|Danir]] tóku við stöðinni árið [[1951]] og er hún nú aðalbækistöð [[sjóher]]s þeirra á Grænlandi.
Nefna má að í bókinni ''Lesið í snjóinn'' eftir danska rithöfundinn [[Peter Høeg]] hefur krýolít og námugröftur á Grænlandi afgerandi hlutverk.
==Ítarefni==
* [http://www.arsuk.gl/ Vefur um Arsukfjörð og nágranna, myndir og aðrar upplýsingar]
{{Grænland}}
[[Flokkur:Byggðir á Grænlandi]]
[[ast:Ivittuut]]
[[da:Ivittuut]]
[[de:Ivittuut]]
[[en:Ivittuut]]
[[es:Ivittuut]]
[[fi:Ivittuut]]
[[fr:Ivittuut]]
[[it:Ivittuut]]
[[kl:Ivittuut]]
[[nl:Ivittuut]]
[[no:Ivittuut]]
[[pl:Ivittuut]]
[[ro:Ivittuut]]
[[ru:Ивиттуут]]
[[sl:Ivigtut]]
[[sv:Ivittuut]]
[[uk:Івіттуут]]
| 