„Arkímedes“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Xqbot (spjall | framlög)
m r2.7.2) (robot Breyti: hy:Արքիմեդես
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Archimedes.png|thumb|250|[[Skrúfa Arkímedesar]] til vatnsflutninga]]
'''Arkímedes''' frá [[Siracusa|Sýrakúsu]] ([[287 f.Kr.]] — [[212 f.Kr.]]) var [[grikkland|grískur]] [[frægir stærðfræðingar|stærðfræðingur]], [[stjarnfræðingur]], [[heimspekingur]], [[eðlisfræðingur]] og [[vélfræðingur]]. Hann er oft talinn með mestu stærðfræðingum allra tíma. Hann er þekktastur fyrir framlög sín til [[rúmfræði]]nnar (geometríu). Hann fann meðal annars upp aðferðir til að reikna [[rúmmál]] og [[yfirborðsflatarmál]] [[kúla|kúlu]] og [[flatarmál]] fleygbogasneiðar. Hann skrifaði frægt verk um [[vökvaaflfræði]] og um [[samvægi|jafnvægi]]. Rit sem hann skrifaði hét ''Aðferðin'' (The Method). Það glataðist, en fannst aftur árið [[1906]].
Arkímedes er þekktur fyrir að hafa fundið lögmálið um [[uppdrif]] hluta, sem sökkt er í vökva og sagt er að hann hafi átt aðgæta hvort kóróna kóngsins væri ósvikin. Sagt er að hann hafi fundið það er hann var í baði og þegar hann fór í baðið hækkaði yfirborð vatnsins og þannig fattaði hann hvernig hann gæti mælt kórónu kóngsins. Sagt er að hann hafi verið svo glaður er hann fann það að þá hafi hann risið upp úr baðinu og hlaupið nakinn um götur borgarinnar Sýrakúsu á [[Sikiley]] þar sem hann bjó, hrópandi: „Hevreka! Hevreka!“ („Ég hef fundið það, ég hef fundið það!“).
 
Sagan segir að þegar [[Rómverjar]] gerðu innrás á [[Sikiley]] og tóku hana af Grikkjum var Rómverjum bannað að drepa Arkímedes. Arkímedes var staddur á ströndinni og teiknaði myndir af hringum í sandinn. Rómverskur hermaður kom að honum og Arkímedes bannaði honum að snerta hringina: „Noli turbare circulos meos!“ („ekki„Snertu truflaekki hringinahringana mína!“) en Rómverjinn drap hann á staðnum.
 
== Tenglar ==