„Signa“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Sunpurnis20 (spjall | framlög)
Skipti út innihaldi með „You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.“
Oddurv (spjall | framlög)
m Tók aftur breytingar Sunpurnis20 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Ptbotgourou
Lína 1:
{{Á
You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.
| á = Signa
| mynd = Seine drainage basin.png
| myndatexti = Signa og vatnasvið hennar. Hún rennur í gegnum [[París]] og út í [[Ermarsund]]ið.
| uppspretta = [[Búrgúnd-hérað]]
| hæð_uppsprettu = 471 m
| árós = Signuflói við [[Ermarsund]], nálægt [[Le Havre]]
| lönd = [[Frakkland]], [[Belgía]]
| lengd = 776 km
| rennsli = 563 m³/s (við ósa)
| vatnasvið = 78.650 km²
}}
:''Signa'' gæti einnig átt við íslenska kvenmannsnafnið [[Signa (mannsnafn)|Signa]] eða sögnina ''[[signing|að signa]]'' sem er [[kristni|kristinn]] gjörningur.
'''Signa''' ([[franska]]: ''Seine'', borið fram 'sen(g)') er ein af mestu ám Frakklands. Hún kemur upp í Búrgúnd-héraði, nálægt borginni Dijon, rennur um [[París]] og [[Rúðuborg]] og til sjávar í Signuflóa, í grennd við hafnarborgina [[Le Havre]]. Neðri hluti árinnar er afar lygn og því mikilvæg flutningaleið skipum og fljótabátum.
 
== Uppruni nafnsins ==
Nafnið ''Signa'' (''Seine'') er komið úr [[latína|latínu]], ''Sequana'', sem aftur er sagt komið úr [[gallíska|gallísku]] ''Sicauna'', sem talið er merkja "áin helga – (Helgá)" eða "fljótið helga". (Gallíska var [[keltar|keltneskt]] tungumál, sem talað var í [[Gallía|Gallíu]], og skiptist í margar [[mállýska|mállýskur]]).
 
Neðsti hluti árinnar, í [[Normandí]], var að fornu kallaður ''Rodo'' eða ''Roto'', sem er keltneskt orð sem merkir á. (Árheitið [[Rhône]] í Suður-Frakklandi er dregið af þessu sama orði). Þessu til frekari stuðnings má nefna að nafnið [[Rouen]] (Rúða eða Rúðuborg) var ''Rotomagos'' á gallísku, sem merkir „Árvellir“ (''magos'' í gallísku var upphaflega grasflöt, völlur, en fékk síðar merkinguna verslunarstaður (kaupvangur – kaupangur), sbr. Rúðu-borg).
[[Mynd:VBRITTO-invalides-seine-2008.jpg|thumb|250px|right| Signa nálægt Invalides-brúnni í París.]]
 
== Siglingar og brýr ==
Fjöldi brúa hefur verið byggður yfir Signu, þar af um 36 í París. Meðal þeirra eru ''Pont Louis-Philippe'' og ''Pont Neuf'', sú síðarnefnda er frá 1607. Af öðrum brúm má nefna [[Normandí-brúin|Normandí-brúna]] (Pont de Normandie), sem er einhver lengsta [[stagbrú]] í heimi, og tengir borgirnar [[Le Havre]] og [[Honfleur]].
 
Signa er fær hafskipum upp til Rúðuborgar, sem er 120 km frá sjó, og þar gætir flóðs og fjöru. Hægt er að komast á fljótabátum upp til [[Bar-sur-Seine]] sem er 560 km frá ósum árinnar. Þar fyrir ofan er hægt að komast um á skemmtibátum. Við París, um 446 km frá ármynninu, er áin aðeins í 24 m hæð, og er hún því afar lygn og auðveld til siglinga. Það nýttu [[víkingar]] sér að fornu, og komust á skipum sínum alla leið upp til Parísar.
 
Í dag lítur áin nokkuð öðruvísi en á víkingaöld. Á milli árinnar Signa, og árinnar Oise, liggur skipaskurður rétt norðan og austan við höfuðborg Frakklands, París. Skipaskurðurinn endar hjá borginni Conflans-Sainte-Horine, og fer á leið sinni um borgirnar Bougival, Surenes og Saint Mammés. Nokkur hæðarmunur er á byrjunar og endapunkti skipaskurðarins, og því fylgir margir skipalásar. Annar skipaskurður var byggður sem leyfði skipum að sigla alla leið til Troyes, en hann hefur nú verið yfirgefinn.
 
Meðaldýpt árinnar Signa við París er um átta metrar. Dýptin var áður minni, á 18 öld þegar að lítill skurður í samfelldu streymi var haldið í skefjum með sandbönkum. Í dag er dýptinni stjórnað með manngerðum bökkum þar sem hvor hliðin fyrir sig er full af vatni. Flæði árinnar er þó lítil, um nokkra fermetra á sekúndu, en mun hærra flæði er mögulegt í flóðum. Sérstök lón fyrir ofan París hjálpa að halda jöfnu streymi árinnar í gegnum borgina, en tryggja þó ekki að aukning verði í árfarveginum þegar flóð verða.
 
Mjög stórvægilegt flóð var í ánni Signa í Janúar 1910. Í flóðinu flæddi yfir borgina, í allt að 8.62 metra sjávarmál. Áin flæddi aftur árin 1924, 1955, 1982 og 1999-2000.
 
Vatnasvið árinnar er 78.910 ferkílómetrar. 2% af vatnasviðinu er skóglendi, og 78% ræktað land. Nokkrar ár yfir 100.000 íbúa eru á svæðinu, auk Parísar, en þær eru Le Havre, Rouen og Rheims.
 
== Saga ==
Sagnir eru um að eftir að [[Jóhanna af Örk]] var brennd á báli árið [[1431]], hafi ösku hennar verið dreift í Signu.
 
[[Napóleon]], sem dó [[1821]], óskaði eftir því í erfðaskrá sinni að verða grafinn á bökkum Signu, en eftir því var ekki farið.
 
Árið 1991 voru Signubakkar í París (Vinstri bakkinn – ''Rive Gauche'' og Hægri bakkinn – ''Rive Droite'') settir á [[heimsminjaskrá]] [[UNESCO]]. Sjá vefsíðu UNESCO —
[http://whc.unesco.org/en/list/600 Signubakkar, París]
 
== Listmálarar ==
[[Image:Georges Seurat - Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte.jpg|thumb|250px| Mynd eftir George Seurat: ''Sunnudagur á La Grande Jatte'' (1884-1886), sem er eyja í Signu.]]
Signa hefur veitt mörgum listmálurum innblástur á 19. og 20. öld, m.a.:
 
<!-- alphabetic by surname -->
<!-- when those without refs are few enough, they can be individually marked by {{list_fact}} -->
*[[Frédéric Bazille]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Maurice Boitel]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Richard Parkes Bonington]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Eugène Boudin]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Camille Corot]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Charles-François Daubigny]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Raoul Dufy]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Othon Friesz]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Carl Fredrik Hill]]
*[[Eugène Isabey]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Johan Barthold Jongkind]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Raimond Lecourt]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Albert Marquet]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Claude Monet]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Luis F. Pinzón]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Camille Pissarro]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Emilio Grau Sala]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Gaston Sébire]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Georges-Pierre Seurat]]
*[[Constant Troyon]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Joseph Mallord William Turner]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Félix Vallotton]] <!-- {{list_fact}} -->
*[[Édouard Vuillard]] <!-- {{list_fact}} -->
 
== Heimildir ==
* {{wpheimild | tungumál = en | titill = Seine | mánuðurskoðað = 26. október | árskoðað = 2008}}
 
[[Flokkur:Fljót í Evrópu]]
[[Flokkur:Frakkland]]
 
[[ar:السين]]
[[be:Рака Сена]]
[[be-x-old:Сена]]
[[bg:Сена]]
[[bn:সেন নদী]]
[[bo:སེ་ན་གཙང་པོ།]]
[[br:Saena]]
[[bs:Seine]]
[[ca:Sena]]
[[cs:Seina]]
[[cv:Сена (юханшыв)]]
[[cy:Afon Seine]]
[[da:Seinen]]
[[de:Seine]]
[[el:Σηκουάνας]]
[[en:Seine]]
[[eo:Sejno]]
[[es:Río Sena]]
[[et:Seine]]
[[eu:Sena]]
[[fa:سن]]
[[fi:Seine]]
[[fr:Seine]]
[[gl:Río Sena]]
[[haw:Seine]]
[[he:סן]]
[[hr:Seine]]
[[hu:Szajna]]
[[id:Sungai Seine]]
[[it:Senna]]
[[ja:セーヌ川]]
[[ka:სენა (მდინარე)]]
[[ko:센 강]]
[[ku:Çemê Seine]]
[[la:Sequana]]
[[lb:Seine (Floss)]]
[[lt:Sena]]
[[lv:Sēna]]
[[mk:Сена]]
[[mr:सीन नदी]]
[[ms:Sungai Seine]]
[[my:စိန်းမြစ်]]
[[nl:Seine]]
[[nn:Seinen]]
[[no:Seinen]]
[[oc:Sèina]]
[[pl:Sekwana]]
[[pnb:دریائے سین]]
[[pt:Rio Sena]]
[[ro:Sena]]
[[ru:Сена]]
[[sh:Seine]]
[[simple:Seine]]
[[sk:Seina]]
[[sl:Sena]]
[[sq:Sena]]
[[sr:Сена]]
[[sv:Seine]]
[[sw:Mto Seine]]
[[ta:செய்ன் ஆறு]]
[[th:แม่น้ำแซน]]
[[tl:Ilog Sena]]
[[tr:Sen Nehri]]
[[uk:Сена]]
[[ur:دریائے سین]]
[[vi:Sông Seine]]
[[zh:塞纳河]]
[[zh-min-nan:Seine Hô]]
[[zh-yue:塞納河]]