„Karl 8. Frakkakonungur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 78.84.131.118 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Movses-bot
Sunpurnis20 (spjall | framlög)
Skipti út innihaldi með „You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.“
Lína 1:
You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.
[[Mynd:Charles VIII Ecole Francaise 16th century Musee de Conde Chantilly.jpg|thumb|right|Karl 8. Málverk frá 16. öld eftir óþekktan listamann.]]
'''Karl 8.''' ([[30. júní]] [[1470]] – [[7. apríl]] [[1498]]) var konungur [[Frakkland]]s frá [[1483]] til dauðadags. Hans er einna helst minnst fyrir að hafa ráðist inn í [[Ítalía|Ítalíu]] og hafið þar með fransk-ítölsku stríðin sem settu svip sinn á fyrri hluta 16. aldar.
 
== Æskuár ==
Karl var af [[Valois-ætt]], sonur [[Loðvík 11.|Loðvíks 11.]] og seinni konu hans, [[Karlotta af Savoja|Karlottu af Savoja]]. Hann var 13 ára þegar faðir hans dó og hann tók við ríkjum. Hann var heilsuveill og af samtímamönnum var hann sagður ljúfmenni en fremur fákænn og enginn stjórnandi. Samkvæmt óskum Loðvíks föður hans var ríkisstjórnin fengin í hendur [[Anna af Frakklandi, hertogaynja af Bourbon|Önnu]], eldri systur Karls, og manni hennar [[Pétur 2. af Bourbon|Pétri 2.]], hertoga af Bourbon. Anna var skarpgreind og klók og faðir hennar sagði einhverju sinni að hún væri „minnst klikkaða kona í Frakklandi“. Þau hjónin stýrðu ríkinu til [[1491]].
 
== Hjónaband ==
[[Mynd:Anne de Bretagne-Jean Bourdichon-reverse.jpg|thumb|left|Anna af Bretagne.]]
Árið 1482 var gengið frá trúlofun Karls og [[Margrét af Austurríki|Margrétar af Austurríki]], dóttur [[Maximilian 1. keisari|Maximilians 1.]] keisara. Margrét, sem þá var tveggja ára, var send til frönsku hirðarinnar til að alast þar upp og læra tungumál, siði og venjur þar, eins og algengt var þegar barnungar prinsessur voru lofaðar þjóðhöfðingjum annarra landa.
 
En árið [[1488]] fórst [[Frans 2. af Bretagne|Frans 2.]] hertogi af Bretagne af slysförum og erfingi hertogadæmisins var 11 ára dóttir hans, [[Anna af Bretagne|Anna]]. Bretónskir ráðamenn óttuðust mjög um sjálfstæði hertogadæmisins gegn ásælni Frakkakonunga og sömdu um hjónaband hennar og Maximilians keisara. Þau giftust með [[staðgengilsbrúðkaup|staðgengli]] [[1490]] og varð Anna þar með stjúpmóðir Margrétar.
 
Frakkar neituðu að sætta sig við þetta hjónaband þar sem það þýddi að keisaraveldið átti landamæri að Frakklandi á tvo vegu. Karl 8. réðist svo inn í [[Bretagne]], Maximilian gat ekki veitt konu sinni (sem hann hafði aldrei séð) lið, og Anna neyddist til að fallast á ógildingu hjónabandsins og giftast Karli í staðinn.
 
Þau giftust svo í desember [[1491]], þegar Anna var tæplega fimmtán ára. Hún var ekki ánægð og sýndi það meðal annars með því að koma með tvö rúm með sér til brúðkaupsins. Hjónabandið var ekki hamingjusamt en Karl var þó mun sáttari því að við brúðkaupið lauk afskiptum ættingja hans af ríkisstjórn hans.
 
Þótt Karl hefði slitið trúlofuninni við Margréti var hún ekki send heim til [[Austurríki]]s og mun Karl hafa haft í huga að gifta hana einhverjum sem honum hentaði. Margrét var afar ósátt, enda hafði hún verið hrifin af Karli, og til eru bréf frá henni til föður hennar þar sem hún hótar því að strjúka frá [[París]] á náttkjólnum ef þess þurfi með. Árið [[1493]] var henni þó skilað aftur heim ásamt þeim heimanmundi sem henni hafði fylgt. Hún hafði alla tíð síðan horn í síðu Frakka og Frakklands.
 
== Ítalíuherförin ==
Þrátt fyrir meðferð sína á Margréti og föður hennar tókst Karli að gera samning við Austurríki og einnig [[England]] og tryggja hlutleysi þeirra í hernaði þeim sem hann hafði fyrirhugað á Ítalíu. Hann hafði byggt upp stóran og vel búinn her og taldi sig eiga tilkall til konungsríkisins [[Konungsríkið Napólí|Napólí]]. Árið [[1494]] réðist hann inn á Ítalíu með stuðningi [[Innósentíus VIII|Innósentíusar VIII]] páfa, fór með her sinn suður Ítalíuskaga og tók Napólí auðveldlega. [[Alfons 2. Napólíkonungur|Alfons]] konungur var settur af og Karl krýndur konungur Napólí.
 
Öðrum ítölskum þjóðhöfðingjum leist ekki á blikuna þegar þeir sáu hve auðveldlega Karli tókst að leggja Napólí undir sig og páfanum ekki heldur. Þeir stofnuðu and-franskt bandalag, [[Feneyjabandalagið]], og árið [[1495]] vann herlið þess sigur á her Karls, sem þurfti að hverfa aftur heim til Frakklands. Á næstu árum reyndi hann að byggja her sinn upp á ný til að geta unnið aftur lönd á Ítalíu en það tókst ekki vegna þess hve skuldugur hann var eftir Ítalíuherförina.
 
== Dauði ==
Árið 1498 slasaðist Karl þegar hann var að spila [[jeu de paume]] og dó skömmu síðar. Þau Anne höfðu eignast sjö börn á sex árum en ekkert þeirra lifði föður sinn. Krúnan gekk því til frænda hans, hertogans af [[Orléans]], sem varð þá [[Loðvík 12.]] Frakkakonungur. Samkvæmt samkomulagi sem gert hafði verið þegar Karl og Anna giftust átti hún að ganga að eiga eftirmann hans ef þeim yrði ekki sona auðið og varð það úr, jafnvel þótt Loðvík væri þegar giftur [[Jóhanna af Frakklandi|Jóhönnu]] systur Karls.
 
== Heimild ==
* {{wpheimild | tungumál = En | titill = Charles VIII of France | mánuðurskoðað = 4. september | árskoðað = 2010}}
 
{{Töflubyrjun}}
{{Erfðatafla
| titill = [[Konungar Frakklands|Konungur Frakklands]]
| frá = [[1483]]
| til = [[1498]]
| fyrir = [[Loðvík 11.]]
| eftir = [[Loðvík 12.]]
}}
{{Töfluendir}}
{{fd|1470|1494}}
 
[[Flokkur:Frakkland]]
[[Flokkur:Frakkakonungar]]
[[Flokkur:Saga Frakklands]]
 
[[an:Carlos VIII de Francia]]
[[ar:شارل الثامن ملك فرنسا]]
[[bg:Шарл VIII (Франция)]]
[[br:Charlez VIII (Bro-C'hall)]]
[[bs:Karlo VIII, kralj Francuske]]
[[ca:Carles VIII de França]]
[[cs:Karel VIII. Francouzský]]
[[cy:Siarl VIII, brenin Ffrainc]]
[[da:Karl 8. af Frankrig]]
[[de:Karl VIII. (Frankreich)]]
[[el:Κάρολος Η' της Γαλλίας]]
[[en:Charles VIII of France]]
[[eo:Karlo la 8-a (Francio)]]
[[es:Carlos VIII de Francia]]
[[et:Charles VIII]]
[[eu:Karlos VIII.a Frantziakoa]]
[[fa:شارل هشتم]]
[[fi:Kaarle VIII (Ranska)]]
[[fr:Charles VIII de France]]
[[gl:Carlos VIII de Francia]]
[[he:שארל השמיני, מלך צרפת]]
[[hr:Karlo VIII., kralj Francuske]]
[[hu:VIII. Károly francia király]]
[[id:Charles VIII dari Perancis]]
[[io:Karl 8ma di Francia]]
[[it:Carlo VIII di Francia]]
[[ja:シャルル8世 (フランス王)]]
[[ka:შარლ VIII (საფრანგეთი)]]
[[ko:샤를 8세]]
[[la:Carolus VIII (rex Franciae)]]
[[lt:Karolis VIII Maloningasis]]
[[mk:Шарл VIII]]
[[mr:आठवा चार्ल्स, फ्रान्स]]
[[nl:Karel VIII van Frankrijk]]
[[nn:Karl VIII av Frankrike]]
[[no:Karl VIII av Frankrike]]
[[oc:Carles VIII de França]]
[[pl:Karol VIII Walezjusz]]
[[pms:Carl VIII re ëd Fransa]]
[[pt:Carlos VIII de França]]
[[ro:Carol al VIII-lea al Franței]]
[[ru:Карл VIII (король Франции)]]
[[sh:Karlo VIII, kralj Francuske]]
[[sk:Karol VIII. (Francúzsko)]]
[[sr:Шарл VIII Валоа]]
[[sv:Karl VIII av Frankrike]]
[[th:พระเจ้าชาร์ลส์ที่ 8 แห่งฝรั่งเศส]]
[[uk:Карл VIII (король Франції)]]
[[vi:Charles VIII của Pháp]]
[[yo:Charles VIII of France]]
[[zh:查理八世 (法兰西)]]