„Persaveldi“: Munur á milli breytinga

'''Persaveldi''', einnig nefnt '''Akkamenídaríkið''' ([[persneska]]: هخامنشیان, [[unipers]]: ''Haxâmanešiyan'', [[IPA]]: [haχɒmaneʃijɒn]) var veldi Akkæmenída, sem réðu ríkjum frá um 550[[559 f.Kr.]] til um [[330 f.Kr.]] Það var fyrsta [[persía|persneska]] stórveldið, arftaki [[Medaveldið|Medaveldisins]] og náði þegaryfir þaðmestan varhluta stærst[[Stór-Íran]]ssvæðisins, frá [[Indusdalur|Indusdal]] í austri til [[Þrakía|Þrakíu]] og [[Makedónía hin forna|Makedóníu]] í vestri, við norðausturmörk [[Grikkland hið forna|Grikklands]] í vestri, þegar það var stærst.<ref name=book>{{cite book|title=Encyclopedia of the ancient Greek world|author= David Sacks, Oswyn Murray, Lisa R. Brody|year=2005|publisher=Infobase Publishing|pages=256 (á hægri hlið blaðsíðunnar)|url=http://books.google.com/books?id=yyrao0dadqAC&pg=PA256&dq=perseus+father+of+persian&hl=en&ei=AQsyTYKdBIP98AbihayNCQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCMQ6AEwAA#v=onepage&q=perseus%20father%20of%20persian&f=false}}</ref> UmÁ tímahátindi lautsínum náði ríkið yfir [[Íran]], [[Írak]], [[Sýrland]], [[Jórdanía|Jórdaníu]], [[Palestína|Palestínu]], [[Egyptaland]], einnig[[Lýdía|Lýdíu]], stjórn[[Litla-Asía|Litlu-Asíu]], Persaveldis[[Anatólía|Anatólíu]] ([[Tyrkland]]) [[Þrakía|Þrakíu]] og umyfir svæði, sem í dag eru [[Pakistan]] og [[Afganistan]] allt að [[Aralvatn]]i og [[Kaspíahaf]]i í norðri. Um 1 milljón manna bjó innan marka þess þegar það var fjölmennast.

Persar nefndu sig ''Parsa'' og upphaflegt yfirráðasvæði sitt ''Parsua''. Þeir áttu uppruna sinn í suðvesturhluta írönsku hásléttanna, austur af [[Tígris]]-fljóti og norðan [[Persaflói|Persaflóa]]. Þeir nefndu sig ''Parsa'' og upphaflegt yfirráðasvæði sitt ''Parsua'' en í dag heitir það [[Fars]]. Frá þessu svæði kom [[Kýros mikli]], sem sigraði Meda, [[Lýdíuveldið]] og [[Babýlónía|Babýlóna]] og greiddi þannig götuna fyrir frekari landvinninga í Egyptalandi og [[Litla Asía|Litlu Asíu]]. Hann stofnaði ríkið árið [[550 f.Kr.]] Trúarbrögð og siður Persa höfðu mikil áhrif langt út fyrir endimörk Persaveldis og má greina meðal annars hjá Grikkjum og [[Kína|Kínverjum]]. Persaveldi leystist upp árið [[330 f.Kr.]] í kjölfar ósigra Persa gegn [[Alexander mikli|Alexander mikla]].