Efni eytt Efni bætt við
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 13:
Drottinn minn, þvílík langloka. Og menntskælingslegur metingur um persónulega þekkingu í ofanálag! Hvað ertu eiginlega gamall, sautján? Það er gaman að þér. Þú hirðir ekki um hirðsiðina. Þú ert prýðilega að þér og færð ágæta einkunn og samviskusamlegast plús í kladdann, gæskurinn. Þótt sláin sé há er hún ekki heilög. Heimildin sem ég nefndi og langtum fleiri til (Derrida, Foucault, Guatarri, Zizek og fleiri meginlandsheimspekingar) hafa eigi að síður fyrir margt löngu vegið að grunni hugmynda rökgreiningarheimspekinnar um Descartes, jafnvel svo löngu svo á að heita að þessir straumar hafi sæst fyrir nokkru og fari nú fram með spekt hvor með öðrum. Að útiloka þessar efasemdir, sem sumar hverjar vega vissulega harkalega að grunnstoðum vestrænnar heimspeki, er að falsa. Vissulega var Descartes bjarghyggjumaður um þekkingu. Þar með er ekki sagt að hann hafi ekki aðhyllst efahyggju, efahyggju um aðferð og jafnvel fleira, sumir segja róttæka efahyggju (meira að segja talar Vísindavefurinn um róttækan efa), enda veit hvert mannsbarn að tegundir efahyggju eru margar, jafnvel þótt innan ákveðinna deilda íhaldssamra háskóla sé sértæk notkun á hugtakinu gild að geðþótta (sjá einnig orðabókarskilgreininar á almennri notkun orðsins efahyggja). Að hugsa á íslensku er það sem eðli málsins samkvæmt er gert á íslenskum alfræðivef (sem og reyndar í íslenskri heimspeki eins og frægt er). Þess vegna gengur ekki að segja manninn sem ''aðferðarleg efahyggja'' er kennd við ekki hafa aðhyllst efahyggju '''af neinu tagi''', jafnvel þótt það kunni að eiga við á sínum stað. Að segja Hume klippt og skorið "ranglega" hafa sakað Descartes um efahyggju (en sökum þess að ég vogaði mér að eyða því orði þegar ég var að hreinsa burt málambögur í grein um Hume er þessi orðræða tilkomin því þessi saklausa orðabreyting olli óþarfri ævareiði (þetta var rétt eftir að ég rak augun í að heil fræðigrein, textafræðin, hafði verið endurskilgreind á Wikipediu, herleidd sisvona í snatri undir aðra, klassíska fílólógíu, takk fyrir)) er hæpið vegna þess að margir hafa tekið undir gagnrýni Hume á Descartes og þeirra á meðal er Popkins, sem þú segist svo þekkja. Hreint út sagt er enginn fótur fyrir því að gagnrýni Hume á Descartes sé sögð röng með tilvísun í ekkert nema eigið kennivald. Þetta er umdeilt - margir telja gagnrýni Hume á Descartes hafi valdið straumhvörfum í þróun hugmyndasögunnar. Að halda öðru fram er einfalt bias. Og ekki það eina. Í það heila hallar mjög á meginlandsheimspeki hér á íslensku Wikipediu og hugmyndir engilsaxneskrar rökgreiningarheimspeki eru settar fram eins og þær séu óvefengdar, óvilhallar, fræðilegar staðreyndir, vafalaust vegna þess að meginlandsheimspekingar nenna ekki alfræðiorðabókarsýsli sem enda gengur gegn sumum frumforsendum sumra þeirra. Rangfærslur í ensku greininni um Derrida eru ferlegar, hún lítur út eins og hún sé smíðuð í áróðurssmiðju andstæðinga hans með ruddalegum einföldunum um tómhyggju. Þá er sú franska reyndar skárri. En vertu nú vænn og sýndu þann þroska að láta ógert að eiga alltaf síðasta orðið, ég hef annað að gera, má engan veginn vera að þessu stagli og er alltof gamall fyrir hártoganir og netbattl. Taktu bara gagnrýni eins og maður, skoðaðu réttmæta gagnrýni á það þegar Wikipedia tekur afstöðu með Descartes gegn gagnrýni Hume (það er til nóg af hunsuðum heimildum, ég má því miður ekki vera að því að finna þær) og skoðaðu með opnum huga hvort heimspekiþáttur Wikipediu sé óvilhallur. Því þegar ein tegund fræðihugsunar er útilokuð á kostnað annarrar er það ekki vegna fræðilegra, vísindalegra, hlutlausra staðreynda sem vert sé að hafa rétta því rétt sé rétt heldur er það kennt við jöðrun og fals. Þetta er hafið yfir allan vafa í meginlandsheimspeki og allir eru sammála um þetta. Góðar stundir.
: Ég skal leyfa þér að eiga síðasta orðið, þú mátt eiga það eftir þetta og ég lofa að halda kjafti, svona fyrst þú hefur lagt fram pöntun um það. Mér finnst bara skrítið að þegar ég finn heimildir, eina á eftir annarri, sem útskýra málið, þá er það samt skoðun þín að ég taki ekki gagnrýni. Í alvöru, þegar þú sérð hvaða heimildir ég hef fyrir augunum, finnst þér þá í alvöru líklegra að þetta sé allt saman af því að ég persónulega geti ekki tekið gagnrýni heldur en vegna þess að ég fæ bara ekki það sem þú vilt halda fram til að koma heim og saman við heimildirnar sem ég hef. Ég sé ekki betur en að þetta hafi allt saman farið miklu meira í skapið á þér en mér (að vísu alltaf erfitt að átta sig á því í gegnum rituð samksipti) en ég sé ekki betur en að þú eigir erfiðara með gagnrýnina en ég. Já, þér finnst mínar heimildir auðvitað bara rökgreiningarheimspeki-miðaðar og kannski úreltar. Samt er það þannig að t.a.m. Cambridge Companion to Descartes, svo ég taki nú dæmi af prentuðu heimildinni sem ég vísaði í, er ritstýrð af Cottingham, sem er enginn sérstakur rökgreininingarheimspekingur; bókin kom síðast út 2006 og það er ekki minnst á vini þína (Derrida, Foucault, Guatarri, Zizek) í heimildunum. Í ofanálag minnist ég þess að hafa setið í tíma hjá Gunnari Harðarsyni í námskeiði um nýaldarheimspeki undir lok síðustu aldar og hann var afar skýr um það að Descartes væri ekki efahyggjumaður. Einn nemandi var raunar að tjá sig eitthvað um Descartes hlyti samt að vera það og það var ekki laust við að það gætti nokkurs pirrings hjá Gunnari að nemandinn skyldi ekki hlusta á það sem hann var að segja. Gunnar er menntaður í Frakklandi og telst auðvitað ekki á neinn hátt vera rökgreiningarheimspekingur eða tilheyra þeirri hefð. Skrítið að hann hafi þennan bias líka. Og af því að þú segir Descartes hafa aðhyllst "efahyggju um aðferð og jafnvel fleira", þá vil ég leiðrétta það, hann aðhylltist ekki efahyggju ''um aðferð'' (hvaða aðferð efaðist hann annars um? Sína eigin?); heldur beitti hann efa ''sem aðferð'', já róttækum efa meira að segja, en til þess einmitt að hrekja efahyggju í eitt skipti fyrir öll og finna þekkingunni öruggan grundvöll (þ.e. bjarghyggjan). Sbr. orð Descartes sjálfs: "I gradually rooted out from my mind all the errors which had hitherto crept into it. Not that in this I imitated the sceptics who doubt only so that they may doubt, and seek nothing beyond uncertainty itself; for, on the contrary, my design was singly to find ground of assurance, and cast aside the loose earth and sand, so that I might reach the rock or the clay. In this, as appears to me, I was successful enough". (Þú afsakar að ég hafi ekki við höndina íslensku þýðinguna, þetta er í ''Orðræðu um aðferð'', 3ja hluta). Og það skiptir engu máli þótt þessi aðferð sé kennd við manninn; sagan um heila í krukku er kennd við Putnam en hann aðhyllist ekki þar með heili-í-krukku-kenninguna í neinni mynd; rétt eins og hjá Descartes er henni teflt fram til þess að hrekja hana; Descartes að vísu ''notar'' efann til að finna bjargið sitt en á endanum efast hann ekki um neitt sem hann efaðist tímabundið um í leit sinni að bjarginu. Ef Descartes var efahyggjumaður um "eitthvað fleira" eins og þú heldur að hann hafi kannski verið, hvað gæti það hafa verið (vísbending: ekki um tilvist guðs, ekki um hans eigin tilvist, ekki um hinn ytri heim (hann notar guðshugmyndina til að byggja aftur upp þekkinguna á heiminum og tryggja vitnisburð skilningarvitanna), ekki um siðferðið (aftur er boltinn hjá guði) o.s.frv.) Þú mátt eiga síðasta orðið skv. pöntun en það væri gaman að heyra frá þér ''um hvað'' Descartes var efahyggjumaður. --[[Notandi:Cessator|Cessator]] 27. júlí 2011 kl. 21:48 (UTC)
 
Þetta er skaplegra, þykir mér. Allavega skemmtilegra. Sjálfur hef ég þvert á móti tilheigingu til að taka gagnrýni alltof vel (ég er vita skaplaus) og treysti því að þú eigir við það vandamál að stríða þegar fram líða stundir. En ég skil vel að þú sjáir þetta ekki, svona límdur upp við heimildir frá einni hlið, það gerir maður sennilega allsekki. En um efahyggju er semsé deilt eins og gefur að skilja. Skilgreining Wikipediu á efahyggju sem „meðvituðu skoðanaleysi“ er svo kolröng að ég furða mig á að enginn poti í hana, nútímalegir efahyggjumenn eru þvert á móti svo uppfullir af skoðunum að mörgum finnst það gersamlega óþolandi. „Gunnar harði“ er ekki rökgreiningarheimspekingur en hann er sannarlega hefðarsinni og fullkomlega eðlilegt að hann hafi þessa sýn. Ég gef mér jafnvel að hann væri reiðubúinn að taka vel í að hún sé vefengd og myndi tvímælalaust heimila alfræðitilvísanir á móti, sem og varfærið orðalag, enda eru gagnrýnendur Descartes margir og breytir engu hvað Gunnar pirraði sig á fyrir löngu. Sjálfur hafði ég evrópskan kennara, fornfræðing og meginlandsheimspeking, sem pirraði sig til jafns á naívíteti nemenda sinna um borðræðu um baðferð og hafði ég þó ekki sérstaklega hugsað mér að nefna hann sem heimild. Heimildaskrá bókar sem Cottingham ritstýrir hefur að sönnu lítið gildi nema sem heimild um sig sjálfa. Vilji maður taka með í reikninginn nýjar hugmyndir, hvort sem það eru „manns menn“ eða ekki, er langheillavænlegast að kynna sér þær bara. Það er ósköp þreytandi að sjá stóra hugsuði afgreidda með banal óvild og fordómum, afgreidda sem efahyggjumenn. Hvað er efahyggja? Hún er harla margt. En efahyggja um aðferð má að sönnu heita ónákvæmt orðalag hjá mér í samhengi við Descartes, eftir því hvaða skilning maður leggur í orðið ''um''. Að sama skapi er samlíkingin milli Descartes og Putnam mjög ónákvæm hjá þér, enda tefldi Descartes hreint ekki fram aðferðarfræðilegri efahyggju til að tortíma aðferðarfræðilegri efahyggju. Tilfellið er að Descartes efaðist um allt að eigin sögn. Spurningin: um hvað efaðist Descartes? kallar því á svarið: allt. Ef það að aðhyllast efa sem aðferð má ekki kallast efahyggja þá má ég hundur heita. Um aðferðir Descartes og hugmyndir almennt hafa hinsvegar allmargir aðrir efast og þær efasemdir virðast sækja eitthvað illa að hjá þeim ''arkontum'' sem Derrida greindi jafnt að fornu og nýju (- titill þinn hér er með réttu ''arkont'', ''möppudýr'' er sjálfsírónísk en fölsk hógværð). Menn hafa bent á innbyggðar þversagnir í hugsun Descartes, veilur sem leiddu út í villigötur, veilur sem leiða fram í upplýsinguna sjálfa. Hefði Descartes haldið áfram að efast, sem ekki er annað en eðlilegt, eftir að hann komst niður á sitt bjargtrausta bjarg, hefði hann borað sig rakleiðis í gegnum bjarg sitt og rekið sig á það sem höfundar eftir-upplýsingastefnu hafa skoðað, að bjarghyggjan og aðrar goðsagnir skynsemishyggjunnar hvíla á ýmiskonar uppdiktuðum tvenndum sem má efast um, svo sem að skynsemin sé í eðli sínu heilbrigð andstæða sturlunarinnar, eins og Foucault reit. Þessar krukkur og þessi ''dieu trompeur'' og allar hinar geggjuðu firrur sem teflt er fram aðeins til að hrekja þær með bravúr benda sannarlega til djúpstæðari efasemda en liggja á yfirborði textans og þær benda til tvenndarhyggju, það skildi þó aldrei vera að í efahyggju sinni og leit að traustu bjargi sem framkvæmd var með því að efast um allt hafi Descartes á stundum meðal annars snarefast um eigin geðheilsu?
 
Þú lofaðir að þegja. Þegiðu þá.