„Abraham Lincoln“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Movses-bot (spjall | framlög)
m r2.6.2) (robot Bæti við: af, am, an, ang, ar, arz, ast, az, bar, bat-smg, bcl, be, be-x-old, bg, bn, br, bs, ca, ceb, co, cs, cy, da, de, dsb, dv, el, en, eo, es, et, eu, fa, fi, fo, fr, fy, ga, gan, gd, gl, gv, hak, he, hi, hif, hr, hu, hy, id, ie
fjarlægi handvirkt breytingu 157.157.195.25 (spjall)
Lína 1:
[[Mynd:Abraham Lincoln head on shoulders photo portrait.jpg|thumb|right|Ljósmynd af Abraham Lincoln frá 8. nóvember 1863.]]
ok
'''Abraham Lincoln''' ([[12. febrúar]] [[1809]] – [[15. apríl]] [[1865]]) var [[BNA|bandarískur]] stjórnmálamaður og sextándi [[forseti Bandaríkjanna]] á tímum [[Þrælastríðið|Þrælastríðsins]] frá [[1861]] til [[1865]]. Lincoln var meðlimur [[Repúblikanaflokkurinn|Repúblikanaflokksins]].
 
Lincoln giftist Mary Ann (áður Todd) Lincoln árið 1842 og átti með henni fjóra syni.<ref>White, Jr., Ronald C. (2009). A. Lincoln: A Biography. Random House, Inc.</ref>. Lincoln hlaut litla sem enga formlega menntun og var að mestu sjálfmenntaður. Hann er þekktur fyrir stjórnkænsku sína og ræðusnilli, en ein frægasta ræða hans er [[Gettysborgarávarpið]].<ref>http://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/man-of-his-words.html</ref> Sú tveggja mínútna ræða sem hann hélt til heiðurs föllnum hermönnum við vígslu hermannagrafreitsins í Gettysburg var deilumál fyrst um sinn meðal fjölmiðla en í dag þykir hún hin mesta snilli. Í lok þeirrar ræðu lét hann þessi fleygu orð falla:
 
 
''„Án óvildar til neins, með góðvild til allra."''<ref>http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3304280</ref>
 
 
Eitt helsta baráttumál Lincolns var að binda enda á þrælahald og varð það stór þáttur í sigri hans í forsetakosningunum árið 1860. Þegar Lincoln tók við embætti í mars 1861 voru sjö suðurríkjanna sem vildu halda áfram þrælahaldi búin að segja sig úr lögum við Bandaríkin og stofnað með sér [[Bandalagsríki Ameríku]]. [[Bandaríska borgarastríðið]] eða þrælastríðið hófst 12. apríl 1861 og lauk 3. apríl 1865 með ósigri suðurríkjanna. Þó rétturinn til að stunda þrælahald hafi verið deiluefnið sem leiddi til stríðsins var það þó ekki ástæða þess að þrælastríðið var háð, því eining ríkisins var Lincoln alla tíð efst í huga. Árið 1863 gaf Lincoln þrælum í suðurríkjunum frelsi með frelsisveitingunni (e: ''emancipation proclamation'').<ref>http://library.thinkquest.org/3055/netscape/people/lincoln.html</ref><ref>http://www.ihr.org/jhr/v13/v13n5p-4_Morgan.html</ref>
 
 
Árið 1864, meðan stríðið var enn ekki útkljáð var Lincoln endurkjörinn forseti með miklum yfirburðum. Sex dögum eftir að herir suðurríkjanna gáfust upp var Lincoln hins vegar myrtur af leikaranum [[John Wilkes Booth]], en hann stóð með [[Suðurríkin|Suðurríkjunum]] í Þrælastríðinu.<ref>http://library.thinkquest.org/3055/netscape/people/lincoln.html</ref> Lincoln er einn fjögurra forseta Bandaríkjanna sem hafa verið ráðnir af dögum meðan þeir sátu í embætti. Bandarískir sagnfræðingar eru almennt þeirrar skoðunar að Lincoln sé einn áhrifamesti og mikilvægasti forsetinn í sögu Bandaríkjanna.
 
== Tenglar ==
<references/>
* [http://www.timarit.is/?issueID=419124&pageSelected=0&lang=0 ''Heimferð Lincolns''; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1966]
 
{{Töflubyrjun}}
{{Erfðatafla
| titill = [[Forseti Bandaríkjanna]]
| frá = 1861
| til = 1865
| fyrir = [[James Buchanan]]
| eftir = [[Andrew Johnson]]
}}
{{Töfluendir}}
 
{{commons|Abraham Lincoln|Abraham Lincoln}}
 
{{stubbur|æviágrip|saga|stjórnmál}}
{{Stubbur|bandaríkin}}
{{Forsetar Bandaríkjanna}}
 
{{fde|1809|1865|Lincoln, Abraham}}
 
{{Tengill ÚG|de}}
 
[[Flokkur:Forsetar Bandaríkjanna|Lincoln, Abraham]]
[[Flokkur:Þrælastríðið|Lincoln, Abraham]]
[[Flokkur:Repúblikanar|Lincoln, Abraham]]
 
[[af:Abraham Lincoln]]