„Stóru-Akrar“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Navaro (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Navaro (spjall | framlög)
m Tenglar.
Lína 1:
'''Stóru-Akrar''' eða '''Akrar''' er bær í miðri [[Blönduhlíð]] í [[Skagafjörður|Skagafirði]] og höfðingjasetur fyrr á öldum. Bæir standa þétt í nágrenni Stóru-Akra og kallast þar Akratorfa.
 
Á Stóru-Ökrum bjó Björn prestur Brynjólfsson á fyrri hluta 14. aldar og afkomendur hans um langan aldur. Sonur Björns var Brynjólfur ríki Björnsson (d. 1381) og síðan Björn sonur hans (d. um 1403). Dóttir hans var [[Sigríður Björnsdóttir|Sigríður]], sem giftist seinni manni sínum, [[Þorsteinn Ólafsson (lögmaður)|Þorsteini Ólafssyni]] lögmanni í [[Hvalsey]]jarkirkju á [[Grænland]]i [[1408]] en vitnisburður um brúðkaupið er síðasta örugga heimild um búsetu norrænna manna þar. Einkadóttir þeirra var kölluð [[Akra-Kristín Björnsdóttir á Ökrum|Akra-Kristín]]. Hún var fyrst gift [[Helgi Guðnason|Helga Guðnasyni]] lögmanni en síðar [[Torfi Arason|Torfa Arasyni]] hirðstjóra. Dóttir hennar og Helga var Ingveldur, kona [[Þorleifur Björnsson hirðstjóri|Þorleifs Björnssonar]] hirðstjóra á [[Reykhólar|Reykhólum]].
 
Dætur Ingveldar og Þorleifs, Guðný og Helga, eignuðust Akra eftir foreldra sína og bjó Guðný, sem kölluð var Akra-Guðný, lengi á jörðinni með manni sínum, [[Grímur Jónsson (lögmaður)|Grími Jónssyni]] lögmanni. Hinn hlutann eignaðist Gunnar Gíslason á [[Víðivellir|Víðivöllum]]. Dóttir hans var Solveig kvennablómi, kona [[Arngrímur Jónsson lærði|Arngríms lærða]], og virðist Arngrímur hafa búið þar um tíma og seinna Jón sonur hans. Hann seldi Eggert Jónssyni jörðina árið 1630 og bjuggu afkomendur hans þar þangað til [[1743]], þegar hún var seld [[Skúli Magnússon|Skúla Magnússyni,]], sýslumanni Skagfirðinga og síðar landfógeta. Hann byggði þar á árunum 1743-1745 myndarlegan [[torfbær|torfbæ]] sem búið var í til [[1938]] og stendur enn að hluta. Hann er undir umsjá [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafns Íslands]] og hefur verið endurgerður.
 
Kirkja var á Stóru-Ökrum frá því snemma á öldum en hún var lögð niður með konungsbréfi 1765.
 
'''Héðinsminni''' er [[félagsheimili]] [[Akrahreppur|Akrahrepps]] og er á Stóru-Ökrum. Húsið var byggt á árunum [[1919]]-[[1921]] og vígt [[13. júní]] 1921. Það var reist fyrir fé sem Símon Eiríksson bóndi í [[Litlidalur (Blönduhlíð)|Litladal]] gaf í minningu sonar síns, Skarphéðins Símonarsonar, sem drukknaði í [[Héraðsvötn]]um við [[Grundarstokkur|Grundarstokk]] [[15. nóvember]] [[1914]]. Húsið var upphaflega nefnt ''Héðinshöll'' en þó venjulega kallað ''Þinghúsið''. Á árunum [[1960]]-[[1961]] var það endurbætt mjög mikið og stækkað og hlaut þá nafnið Héðinsminni. Um 1990 var húsið enn stækkað og endurbætt. Þar var skóli hreppsins um áratuga skeið, allt þar til hann var lagður niður árið [[2006]].
 
== Heimildir ==