„Landsbankafarganið“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 7:
Þann [[20. febrúar]] [[1911]], þegar þing kom aftur saman, voru bornar fram vantrauststillögur gegn Birni í báðum deildum Alþingis. Auk þess að víkja bankastjórninni hafði Björn vikið þingkosnum gæslustjórum Landsbankans sem hann hafði ekki heimild til, en einnig var fundið að því hversu harkalega hann gekk fram í stjórnarathöfnum sínum. Eftir að vantrauststillaga gegn Birni hafði verið samþykkt, voru skipaðar tvær fimm manna þingmannanefndir, ein í hvorri deild Alþingis til þess að rannsaka ''Bankafarganið'' svonefnda.
Nefnd efri deildarinnar lauk rannsókn sinni [[8. maí]] 1911 og hafði þá víkkað nokkuð út viðfangsefni sitt og skipt því niður í fimm mál tengd „afskiftum fyrverandi ráðherra Björns Jónssonar“.<ref>Ágripsskýrsla frá meiri hluta rannsóknarnefndar efri deildar aþingis um gerðir landsstjórnarinnar í Landsbankamálinu m.m., þingskjal 964. Alþingistíðindi 1911, 22. löggjafarþing. A. Þingskjöl, bls 1244-1389.</ref> Fyrst og fremst var það talið lögbrot að Björn skyldi hafa vikið gæslustjórum Landsbankans sem voru þingkjörnir (''bankamálið''). Í niðurstöðunum var vísað í nefndarálit frá 7. mars um að Björn skyldi innsetja gæslustjórana á ný sem hann hafði vikið frá.<ref>Nefndarálit um innsetning gæzlustjóra Ed. við Landsbankann, þingskjal 134. Alþingistíðindi 1911, 22. löggjafarþing. A. Þingskjöl, bls 312-323.</ref> Því til viðbótar var til skoðunar trúnaðarbrestur varðandi símskeyti danskra skoðunarmanna Landsbankans (''símamálið''), hvers vegna landssjóður tók ekki til sín hluta af andvirði sölu námaréttinda til erlends banka (''Silfurbergsmálið''), hvernig viðskiptaráðunautur fékk ríflega greitt fyrir aðstoð sína (''viðskiptaráðunauturinn'') og loks samningur [[Thore-félagið|Thore-félagsins]], sem sá um póstflutning, við ríkið. Rannsóknarnefndin hélt 22 fundi alls, þar af 11 fyrst og fremst um bankamálið. Niðurstaða rannsóknarnefndarinnar var í sem stystu máli sú að „tjón það er hann hefir bakað landinu með afskiftum sínum― nemi í það minnsta kr. 35.894.“
Þegar rannsóknarnefndin lauk störfum hafði Björn Jónsson þegar sagt sig frá ráðherraembætti vegna [[vantrauststillaga|vantrauststillagna]]. Afleiðingar skýrslu rannsóknarinnar voru því ekki aðrar en þær að á hinum opinbera, pólitíska vettvangi var kné látið fylgja kviði. [[Lárus H. Bjarnason]] sem var formaður rannsóknarnefndar efri deildar var pólitískur andstæðingur Björns. Að sögn var hann af mörgum þeim sem hann mætti á förnum vegi beðinn um að vera „ekki svona vondur við gamla manninn.“<ref>Þorsteinn Ó. Thorarensen. (1966). Í fótspor feðranna: myndir úr lífi og viðhorfum þeirra, sem voru uppi um aldamót. Reykjavík: Fjölvi. bls 384.</ref>
| |||