Útgáfa síðunnar 18. júlí 2011 kl. 06:44 breyta 46.109.112.78 (spjall) Skipti út innihaldi með „You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.“ ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 18. júlí 2011 kl. 08:21 breyta taka aftur þessa breytingu Thvj (spjall \| framlög) 10.358 breytingar m Tók aftur breytingar 46.109.112.78 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Escarbot Nýrri breyting →
Lína 1: <onlyinclude> ~~You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.~~ [[Mynd:VysokePece1.jpg\|thumb\|right\|Efnafræði rannsakar efni, efnahvörf og orku.]] '''Efnafræði''' er sú grein [[Vísindi\|vísindanna]] sem fjallar um þau [[efni]], sem finnast í heiminum, jafnt [[frumefni]] sem samsett efni.</onlyinclude> Þær eindir sem efnafræðin fæst við eru [[frumeind]]ir (atóm) og [[sameind]]ir. Frumeindirnar eru samsettar úr þremur gerðum smærri einda - [[rafeind]]um, [[róteind]]um, og [[nifteind]]um. Nifteindir og róteindir koma ekki fyrir í [[efnahvarf\|efnahvörfum]] nema í kjarnefnafræði þó er undantekning: stakar róteindir sem eru í raun [[Vetni\|H]]<sup>+</sup> [[jón (efnafræði)\|jónir]] gera það aftur á móti í [[sýru-basa hvarf\|sýru-basa hvörfum]]. Frumefnunum er skipt upp í töflu sem sýnir eiginleika þeirra og byggingu. [[Dímítrí Mendeléf]] kynnti þessa töflu fyrstur manna til sögunnar og kom hún í stað margra fyrri tilrauna manna til þess að búa til slíka töflu. Taflan er þekkt sem [[lotukerfið]], stundum kölluð ''frumefnataflan''. [[Frumeind]]ir (atóm) tengjast saman og mynda stærri eindir sem kallast [[sameind]]ir. Til dæmis er [[súrefni]], sem er táknað í lotukerfinu með bókstafnum O, svo til aldrei fljótandi um eitt og sér í náttúrunni, heldur eru yfirleitt tvö súrefnisatóm samföst - ritað sem [[sameindaformúla]]: O<sub>2</sub>. Eitt af algengustu efnasamböndum náttúrunnar hér á jörð er vatn, sem er samsett úr tveimur vetnisfrumeindum (H) og einni af súrefni: H<sub>2</sub>O</sub>. Efnafræðitilraunir eru oft framkvæmdar við ákeðinn [[hiti\|hita]] og [[loftþrýstingur\|loftþrýsting]], s.k. ''[[staðalaðstæður]]''. == Undirgreinar efnafræðinnar == Efnafræðin er yfirleitt flokkuð í eftirfarandi fimm aðalsvið. Sum þeirra skarast við aðrar vísindagreinar meðan önnur eru sérhæfðari: ; [[Efnagreining]] : ''Efnagreining'' er [[greining]] sýna til þess að fá upplýsingar um efnainnihald þeirra og byggingu. ; [[Ólífræn efnafræði]] : ''Ólífræn efnafræði'' fjallar meðal annars um eiginleika og hvörf ólífrænna efnasambanda. Stór þáttur greinarinnar er kristallafræði og [[sameindasvigrúm]]. Skilin milli lífrænnar og ólífrænnar efnafræði eru mjög óskýr enda skarast greinarnar í [[málm-lífræn efnafræði\|málm-lífrænni efnafræði]]. ; [[Lífræn efnafræði]] : ''Lífræn efnafræði'' fjallar aðallega um byggingu, eiginleika, samsetningu og [[efnahvarf\|efnahvörf]] [[lífrænt efnasamband\|lífrænna efnasambanda]]. Lífræn efnafræði fjallar sérstaklega um þær sameindir sem innihalda [[kolefni]]. Lífræn efni eru ekkert endilega meira lifandi en önnur, en ástæða nafngiftarinnar er að þau greindust fyrst í lífverum. Dæmi um [[lífræn efni]] eru [[plast\|plöst]], [[fita\|fitur]] og [[olía\|olíur]]. ; [[Eðlisefnafræði]] : ''Eðlisefnafræði'' fæst einkum við [[eðlisfræði]] efnafræðinnar, þá sérstaklega orkuástönd efnahvarfa. Aðalrannsóknarsviðin innan eðlisefnafræðinnar eru meðal annars [[safneðlisfræði]], [[hvarfhraðafræði]], [[varmaefnafræði]], [[skammtafræðileg efnafræði]] og [[litrófsgreining]]. ; [[Lífefnafræði]] : ''Lífefnafræði'' fæst við efnahvörf, sem eiga sér stað inni í lífverum og eru oftast [[hvati\|hvötuð]] af [[ensím]]um. Einnig er bygging efna og virkni þeirra skoðuð. Þetta eru efni á borð við [[prótein]], [[lípíð]], [[kjarnsýra\|kjarnsýrur]] og aðrar lífsameindir. ; Aðrar sérhæfðari greinar eru meðal annars [[hafefnafræði]], [[kjarnefnafræði]], [[fjölliðuefnafræði]], [[efnaverkfræði]] og fleiri greinar. == Þekktar efnafræðitilraunir == {{:Listi yfir þekktar tilraunir/Efnafræði}} {{Wiktionary\|efnafræði}} {{Tengill ÚG\|tl}} {{Tengill ÚG\|zh-yue}} {{Tengill ÚG\|fo}} {{Tengill ÚG\|lmo}} [[Flokkur:Efnafræði\| ]] {{Tengill GG\|sr}} [[af:Chemie]] [[als:Chemie]] [[am:የጥንተ ንጥር ጥናት]] [[an:Quimica]] [[ar:كيمياء]] [[arc:ܟܝܡܝܐ]] [[arz:كيميا]] [[as:ৰসায়ন]] [[ast:Química]] [[az:Kimya]] [[ba:Химия]] [[bar:Chemie]] [[bat-smg:Kemėjė]] [[be:Хімія]] [[be-x-old:Хімія]] [[bg:Химия]] [[bjn:Kimia]] [[bn:রসায়ন]] [[bo:རྫས་འགྱུར་རིག་པ།]] [[br:Kimiezh]] [[bs:Hemija]] [[ca:Química]] [[cdo:Huá-hŏk]] [[ce:Хьимийа]] [[ceb:Kimika]] [[ckb:کیمیا]] [[co:Chimica]] [[cs:Chemie]] [[csb:Chemijô]] [[cv:Хими]] [[cy:Cemeg]] [[da:Kemi]] [[de:Chemie]] [[diq:Kimya]] [[dv:ކީމިއާއީ އިލްމު]] [[el:Χημεία]] [[en:Chemistry]] [[eo:Kemio]] [[es:Química]] [[et:Keemia]] [[eu:Kimika]] [[ext:Química]] [[fa:شیمی]] [[fi:Kemia]] [[fiu-vro:Keemiä]] [[fo:Evnafrøði]] [[fr:Chimie]] [[frp:Ch·imie]] [[frr:Kemii]] [[fur:Chimiche]] [[fy:Skiekunde]] [[ga:Ceimic]] [[gan:化學]] [[gd:Ceimigeachd]] [[gl:Química]] [[gu:રસાયણ શાસ્ત્ર]] [[gv:Kemmig]] [[ha:Kimiya]] [[hak:Fa-ho̍k]] [[haw:Kemika]] [[he:כימיה]] [[hi:रसायन शास्त्र]] [[hif:Rasayan vigyan]] [[hr:Kemija]] [[ht:Chimi]] [[hu:Kémia]] [[hy:Քիմիա]] [[ia:Chimia]] [[id:Kimia]] [[ie:Chimie]] [[io:Kemio]] [[it:Chimica]] [[ja:化学]] [[jbo:xumske]] [[jv:Kimia]] [[ka:ქიმია]] [[kk:Химия]] [[km:គីមីវិទ្យា]] [[kn:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ko:화학]] [[ku:Kîmya]] [[kw:Kymystry]] [[ky:Химия]] [[la:Chemia]] [[lad:Kemika]] [[lb:Chimie]] [[li:Chemie]] [[lmo:Chímica]] [[ln:Kémi]] [[lo:ເຄມີສາດ]] [[lt:Chemija]] [[lv:Ķīmija]] [[map-bms:Kimia]] [[mdf:Кимиесь]] [[mg:Simia]] [[mi:Mātauranga matū]] [[mk:Хемија]] [[ml:രസതന്ത്രം]] [[mn:Хими]] [[mr:रसायनशास्त्र]] [[ms:Kimia]] [[mt:Kimika]] [[mwl:Química]] [[nds:Chemie]] [[nds-nl:Scheikunde]] [[ne:रसायनशास्त्र]] [[new:रसायनशास्त्र]] [[nl:Scheikunde]] [[nn:Kjemi]] [[no:Kjemi]] [[nov:Kemie]] [[nrm:Chimie]] [[oc:Quimia]] [[os:Хими]] [[pa:ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ]] [[pcd:Kémie]] [[pih:Kemistrii]] [[pl:Chemia]] [[pnb:کیمسٹری]] [[ps:کيميا]] [[pt:Química]] [[qu:Chaqllisinchi]] [[ro:Chimie]] [[ru:Химия]] [[rue:Хемія]] [[sa:रसतन्त्रम्]] [[sah:Химия]] [[sc:Chìmica]] [[scn:Chìmica]] [[sco:Chemistry]] [[sd:ڪيمياءي علم]] [[sh:Kemija]] [[si:රසායන විද්‍යාව]] [[simple:Chemistry]] [[sk:Chémia]] [[sl:Kemija]] [[sm:Kemisi]] [[so:Kimisteri]] [[sq:Kimia]] [[sr:Хемија]] [[ss:Ikhemisi]] [[stq:Chemie]] [[su:Kimia]] [[sv:Kemi]] [[sw:Kemia]] [[szl:Chymijo]] [[ta:வேதியியல்]] [[te:రసాయన శాస్త్రము]] [[tg:Кимё]] [[th:เคมี]] [[tk:Himiýa]] [[tl:Kimika]] [[tr:Kimya]] [[tt:Ximiä]] [[uk:Хімія]] [[ur:کیمیاء]] [[vec:Chìmega]] [[vi:Hóa học]] [[vo:Kiemav]] [[war:Kímika]] [[xh:IKhemistri]] [[yi:כעמיע]] [[zea:Scheikunde]] [[zh:化学]] [[zh-classical:化學]] [[zh-min-nan:Hoà-ha̍k]] [[zh-yue:化學]]

„Efnafræði“: Munur á milli breytinga