„Fürth“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Skipti út innihaldi með „You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.“ |
m Tók aftur breytingar 46.109.112.78 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Jabbi |
||
Lína 1:
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Skjaldarmerki Fürth
! Miðborg Fürth
|----
| align="center" bgcolor="#EFEFEF" | <div>{{border|[[Mynd:Wappen Fürth.svg|150px|none]]}}</div>
| align="center" bgcolor="#FFFFFF" | [[Mynd:Fürther Ansichten 052.jpg|thumb|Frá miðborg Fürth|150px]]
|- style="background: #ffffff;" align="center"
|----
| colspan=2 align=center |
|-----
! colspan="2" | Upplýsingar
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Sambandsland:|| Bæjaraland
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Flatarmál: || 63,35 km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Mannfjöldi: || 114 þúsund <small>(31. desember 2008)</small>
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Þéttleiki byggðar: || 1801/km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Hæð yfir sjávarmáli: || 295 m
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Vefsíða: || [http://www.fuerth.de/ www.fuerth.de]
|-----
|}
'''Fürth''' er borg í [[Bæjaraland]]i í suðurhluta [[Þýskaland]]s með 114 þúsund íbúa. Borgin hefur öldum saman staðið í skugga á nágrannaborg sinni, [[Nürnberg]], enda eru borgirnar nær samvaxnar. Síðan [[2007]] gengur Fürth undir heitinu ''Vísindaborgin Fürth''.
== Skjaldarmerki ==
[[Mynd:Fuerth Turm St Michael.jpg|thumb|Mikjálskirkjan]]
[[Skjaldarmerki]] Fürth sýnir einfaldlega grænan þriggja laufa smára á hvítum grunni. Borgarlitirnir eru grænn og hvítur. Smárinn birtist fyrst á innsiglum [[1562]], en uppruni og merking er óljós.
== Orðsifjar ==
Fürth hefur ætíð heitið þessu nafni, þó að staðsetningin hafi verið svolítið ábótavant (''Fürthe'', ''Furt''). Það merkir einfaldlega ''vað'', enda myndaðist bærinn við vað yfir ána Rednitz (sbr. Frankfurt = Frankavað).<ref>Geographische Namen in Deutschland, Duden, 1993, bls. 106.</ref>
== Söguágrip ==
Sagan segir að [[Karlamagnús]] sjálfur hafi stofnað Fürth árið [[793]]. Hvað sem því líður, þá kemur borgin fyrst við skjöl [[1007]], er [[Hinrik II (HRR)|Hinrik II.]] keisari ritaði. Þar kemur fram að í borginni séu kirkjur, myllur, brýr, akrar og engi. Fürth stóð hins vegar ávallt í skugga nágrannaborgarinnar Nürnberg og jafnvel [[Bamberg]], sem liggur aðeins norðar. Fürth nær gjöreyðilagðist í [[30 ára stríðið|30 ára stríðinu]] [[1634]]. Þar börðust [[Gústaf Adolf 2.|Gústaf Adolf II.]] konungur Svía og hinn kaþólski [[Wallenstein]] í einni af stórorrustum stríðsins, með þeim afleiðingum að borgin brann gjörsamlega, utan örfárra húsa. [[1685]] fluttu margir [[Frakkland|Frakkar]] og [[Holland|Hollendingar]] inn í borgina. Þar með myndaðist mikill [[iðnaður]], sérstaklega fataiðnaður. [[1792]] verður Fürth prússnesk. Iðnaður jókst enn. Árið [[1808]] var Fürth innlimað í Bæjaraland, eftir að [[Prússland]] beið ósigur fyrir [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]]. Þar með fær Fürth loks borgarréttindi. [[1835]] átti sér sá sögulegi atburður stað að fyrsta [[járnbraut]]arlest Þýskalands keyrði milli Nürnberg og Fürth. Þar með hófst [[iðnbyltingin]] fyrir alvöru í borginni. [[1922]] höfnuðu íbúarnir sameiningu við Nürnberg. Fürth varð því áfram eigin borg. Í [[Heimstyrjöldin síðari|heimstyrjöldinni síðari]] slapp Fürth að mestu leyti við loftárásir. Aðeins 11% borgarinnar brann. Borgin var svo hertekin af bandarískum her. Síðustu hermennirnir yfirgáfu borgina ekki fyrr en [[1992]]. Árið [[1950]] fór íbúafjöldinn yfir 100 þúsund.
== Frægustu börn borgarinnar ==
* ([[1897]]) [[Ludwig Erhard]], annar kanslari sambandslýðveldis Þýskalands
* ([[1923]]) [[Henry Kissinger]], fyrrverandi utanríkisráðherra [[Bandaríkin|Bandaríkjanna ]]
== Byggingar og kennileiti ==
[[Mynd:Fuerth Rathaus.jpg|thumb|Ráðhúsið skartar ítalskan turn]]
* '''Ráðhúsið''' er einkennisbygging borgarinnar. Það var reist [[1840]]-[[1844|44]] með viðbyggingu [[1845]]-[[1850|50]]. Á viðbyggingunni var reistur ítalskur turn, sem var byggður nákvæmlega eins og Palazzo Vecchio í [[Flórens]]. Undir turninum er stór og mikill fundarsalur. Turninn sjálfur er aðeins opinn fyrir vissa viðburði. Hann er lýstur upp á nóttinni og þykir afar fagur, bæði dag og nótt.
* '''Mikjálskirkjan''' stendur við endann á fögru torgi sem kallast ''Grüner Markt'', græni markaðurinn. Hún var reist eftir eyðingu borgarinnar í 30 ára stríðinu á [[17. öldin|17. öld]] í gotneskum stíl. Einkennilegt er hvernig háturninn er miklu minni en turnstallurinn. Allar innréttingar eru frekar nýlegar, nema 8 metra hátt sakramentishús sem varðveist hefur frá [[15. öldin|15. öld]].
== Tilvísanir ==
<references />
== Heimildir ==
{{Commons|Fürth}}
* {{wpheimild|tungumál=de|titill=Fürth|mánuðurskoðað=febrúar|árskoðað=2010}}
{{Borgir í Þýskalandi}}
[[Flokkur:Borgir í Þýskalandi]]
[[bar:Fürth]]
[[be:Горад Фюрт]]
[[bg:Фюрт]]
[[ca:Fürth (Francònia)]]
[[cs:Fürth]]
[[da:Fürth]]
[[de:Fürth]]
[[en:Fürth]]
[[eo:Fürth]]
[[es:Fürth]]
[[et:Fürth]]
[[eu:Fürth]]
[[fa:فورت]]
[[fi:Fürth]]
[[fr:Fürth]]
[[frr:Fürth]]
[[hr:Fürth]]
[[hu:Fürth]]
[[id:Fürth]]
[[it:Fürth (Baviera)]]
[[ja:フュルト]]
[[kk:Фюрт]]
[[ko:퓌르트]]
[[lmo:Fürth]]
[[lt:Fiurtas]]
[[mk:Фирт]]
[[nl:Fürth (stad)]]
[[nn:Fürth]]
[[no:Fürth]]
[[pl:Fürth]]
[[pnb:فرتھ]]
[[pt:Fürth]]
[[ro:Fürth]]
[[ru:Фюрт]]
[[simple:Fürth]]
[[sk:Fürth]]
[[sr:Фирт]]
[[sv:Fürth]]
[[uk:Фюрт]]
[[vi:Fürth]]
[[vo:Fürth (Bayern)]]
[[war:Fürth]]
[[yi:פיורדא]]
[[zh:菲尔特]]
[[zh-min-nan:Fürth]]
| |||