„Gera“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
m Tók aftur breytingar 95.68.127.163 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Luckas-bot
You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.
Lína 1:
You are very stupid, I will kill you and I WISH '''UNLIMITED BLOCK'''.
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Skjaldarmerki Gera
! Lega Gera í Þýskalandi
|----
| align="center" bgcolor="#EFEFEF" | <div>{{border|[[Mynd:Wappen Gera.svg|150px|none]]}}</div>
| align="center" bgcolor="#FFFFFF" | [[Mynd:Lage der kreisfreien Stadt Gera in Deutschland.png|150px]]
|- style="background: #ffffff;" align="center"
|----
| colspan=2 align=center |
|-----
! colspan="2" | Upplýsingar
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Sambandsland:|| Þýringaland
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Flatarmál: || 151,93 km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Mannfjöldi: || 99 þúsund <small>(31. desember 2008)</small>
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Þéttleiki byggðar: || 658/km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Hæð yfir sjávarmáli: || 205 m
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Vefsíða: || [http://www.gera.de/ www.gera.de]
|-----
|}
'''Gera''' er þriðja stærsta borgin í þýska sambandslandinu [[Þýringaland]]i (''Thüringen'') og er með 99 þúsund íbúa.
 
== Lega ==
[[Mynd:Blick vom Rathausturm über Gera.jpg|thumb|Miðborg Gera. Myndin er tekin úr ráðhústurninum.]]
Gera er austasta stórborgin í Þýringalandi og liggur aðeins steinsnar fyrir vestan landamerkin að [[Saxland]]i. Næstu borgir eru [[Jena]] til vesturs (30 km), [[Chemnitz]] til austurs (40 km) og [[Leipzig]] til norðurs (50 km).
 
== Skjaldarmerki ==
[[Skjaldarmerki]] borgarinnar er gyllt ljón á svörtum grunni, en ljónið er merki Plauen sem landgreifarnir frá Weida tóku yfir. Hann á uppruna sinn á [[14. öldin|14. öld]]. Skjöldurinn sjálfur er á ská. Fyrir ofan er gylltur hjálmur með skrauti og blævængju ofan á. Síðustu breytingar á þessu skjaldarmerki voru gerðar [[1995]].
 
== Orðsifjar ==
Gera heitir eftir samnefndri á og hefur ávallt heiti þessu nafni. Heitið er dregið af forngermönsku orðunum ''ger'' og ''aha'', sem merkir ''spjótslaga fljót''. ''Ger'' merkir ''spjót'' (sbr. ''geir'' á íslensku), ''aha'' merkir ''á''.<ref>Geographische Namen in Deutschland. Duden. 1993. Bls. 111.</ref>
 
== Söguágrip ==
=== Upphaf ===
[[Mynd: Gera Stadtmauerturm.jpg|thumb|Leifar gamla borgarmúrsins]]
[[995]] kemur heitið Gera fyrst við skjöl, er [[Otto III (HRR)|Otto III]] [[keisari]] gefur biskupnum frá Naumburg svæðið. Aðeins fjórum árum síðar gefur Otto keisari systur sinni, Aðalheiði abbadísi í Quedlinburg, svæðið. Bærinn Gera var hins vegar lítill og kom ekkert við sögu næstu aldir. [[1209]] var landgreifunum frá Weida veittur yfirráð yfir bæinn. Eftir það tók hann að dafna og [[1237]] kom fram í skjali að Gera sé þegar komin með borgarréttindi. Nú til dags er árið 1237 tekið sem stofnár borgarinnar. [[1358]] erfði markgreifinn frá Meissen borgina.
 
=== Siðaskipti og stríð ===
[[1533]] urðu [[siðaskiptin]] í borginni, þrátt fyrir alla mótstöðu markgreifans frá Meissen. Í kjölfarið fylgdi trúarstríðið mikla (Schmalkaldischer Krieg). Markgreifinn frá Meissen, í sameiningu við kjörfurstann í Saxlandi, gáfu þá borgina Gera til [[Bæheimur|Bæheims]] . Konungurinn í Bæheimi hafði þó engin bein áhrif á borgarbúa. Þrátt fyrir það var Gera formlega bæheimsk allt til stofnunar Saxlands sem konungsríkis [[1806]]. Í [[30 ára stríðið|30 ára stríðinu]] var til þess að gera rólegt í Gera. En [[1639]] kom sænskur skæruliðaflokkur til borgarinnar og lagði eld að henni. Þriðjungur hennar brann niður. [[1686]] varð hins vegar versta eyðilegging í sögu borgarinnar, er eldur læsti sig óvart í húsi einu. Hann breiddist hratt út og áður en yfir lauk voru tveir þriðju hlutar hennar brunnir niður til kaldra kola. Enn einn stórbruninn átti sér stað [[1780]] en þá brann nær gjörvöll miðborgin niður.
 
=== Nýrri tímar ===
[[Mynd: Gera Thieschitz Grab.JPG|thumb|Gröf ókunnugs fanga úr dauðagöngunni]]
[[1806]] var konungsríkið Saxland stofnað og varð Gera hluti af því. [[11. október]] á því ári var [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] í Gera til að hvíla sig. [[13. október]] lagði hann af stað úr borginni og barðist sama dag í orrustunni við Jena, sem hann sigraði í. Eftir að Napoleonsstríðunum lauk fór [[iðnbyltingin]] í gang í Gera. Fyrsta [[gufuvél]]in var tekin í notkun þar [[1833]]. Árið [[1859]] var komið á [[járnbraut]]artengingu. Aðalatvinnuvegurinn var þó [[vefnaður]]. [[1892]] fékk Gera rafmagnssporvagna, næstfyrst allra þýskra borga. Eftir tap Þjóðverja í [[Heimstyrjöldin fyrri|heimstyrjöldinni fyrri]] varð Gera til skamms tíma höfuðborg fríríkisins Reuss, þar til fríríkið Þýringaland var stofnað [[1920]]. Árið [[1925]] sótti [[Adolf Hitler]] borgina heim og hélt þar ræður. Í aðdraganda að [[Heimstyrjöldin síðari|heimstyrjöldinni síðari]] voru 3.000 stríðsfangar úr nýherteknum löndum (Bæheimi, [[Austurríki]]) neyddir til að vinna í verksmiðjum í borginni fyrir hervæðinguna. Auk þess ýmsir þýskir stjórnarandstæðingar, einnig konur og börn. Gera varð fyrir miklum loftárásum í stríðinu. Þær verstu urðu [[6. apríl]] [[1945]]. Viku seinna, [[13. apríl]], komu fangar úr Buchenwald vinnubúðunum við í Gera á dauðagöngu sinni. 8 manns voru skotnir til bana þar áður en gangan hélt áfram. Daginn eftir hertóku [[Bandaríkin|Bandaríkjamenn]] borgina eftir að skipst hafði verið á skotum í örstutta stund. [[2. júlí]] var borgin eftirlátin [[Sovétríkin|Sovétmönnum]], enda á hernámssvæði þeirra. Gera var því í [[Austur-Þýskaland]]i til sameingar Þýskalands [[1990]].
 
== Viðburðir ==
* Goldener Spatz (''Gullni spörinn'') er heiti á kvikmyndahátíð fyrir börn í borginni. Hátíðin var sett á laggirnar [[1977]] en síðan [[2003]] halda Gera og [[Erfurt]] hátíðina sameiginlega. Veitt eru verðlaun fyrir myndir, leikara og ýmsa aðra hluti.
* Flammernde Sterne (''Logandi stjörnur'') er heiti á flugeldahátíð í Gera. Hún hefur verið haldin síðan 2003. Auk flugelda eru aðrir gjörningar í gangi, til dæmis loftbelgjaflug. Tugir þúsunda sækja þessa hátíð heim árlega.
* Rokk fyrir Þýskaland (''Rock für Deutschland'') er heiti á rokkhátíð nýnasista í borginni, enda er mikil hefð fyrir nýnasisma í Gera. Á hátíðinni troða mýmargar hægrisinnaðar rokkhljómsveitir upp. Árið [[2009]] sóttu 5.000 gestir tónleikana heim.
 
== Frægustu börn borgarinnar ==
* ([[1891]]) [[Otto Dix]] listmálari
* ([[1964]]) [[Heike Drechsler]] frjálsíþróttakona og OL meistari [[1992]] og [[2000]] í [[langstökk]]i
 
== Byggingar og kennileiti ==
[[Mynd: Gera Rathaus 2008.JPG|thumb|Ráðhúsið í Gera]]
* Ráðhúsið í Gera samanstendur af nokkrum sambyggðum húsum. Þau voru reist [[1573]]-[[1575|75]] í endurreisnarstíl. Ráðhúsið skemmdist talsvert í borgarbrunanum 1780 og var endurreist [[1783]]-[[1784|84]]. Árið [[1793]] var nýrri álmu bætt við. Ráðhúsið skartar ægifagurt inngangshlið. [[1973]] var smáleikhúsið Fettnäppchen opnað í húsinu.
* Salvatorkirkjan er lútersk kirkja í miðborginni. Hún var reist [[1717]]-[[1720|20]] eftir að gamla kirkjan brann í borgarbrunanum 1686. Turninn var hins vegar ekki reistur fyrr en [[1775]]-[[1778|78]]. Aðeins tveimur árum eftir vígslu hans, 1780, brann kirkjan í borgarbrunanum mikla. Hún var endurreist [[1781]]-[[1783|83]] og er síðan þá eina kirkjan í miðborginni. Hinar brunnu og voru rifnar. [[1898]] voru nokkur hús fyrir framan kirkjuna rifin og hinar miklu tröppur lagðar þar í staðinn.
 
== Myndasafn ==
<center>
<gallery>
Mynd:Gera - Rathausportal.jpg|Inngangshliðið í ráðhúsið
Mynd:Gera - Salvatorkirche.jpg|Salvatorkirkjan
Mynd:Gera - Stadtapotheke Erker.jpg|Ægifagrar hornsvalir á borgarapótekinu
Mynd:Gera Untermhaus St. Marienkirche (2007).JPG|Hverfið Untermhaus í Gera
</gallery>
</center>
 
== Tilvísanir ==
<div class="references-small"><references/></div>
 
== Heimildir ==
* {{wpheimild|tungumál=de|titill=Gera|mánuðurskoðað=júlí|árskoðað=2010}}
{{Commons|Gera}}
 
{{Borgir í Þýskalandi}}
[[Flokkur:Borgir í Þýskalandi]]
 
[[be:Горад Гера]]
[[bg:Гера]]
[[bs:Gera]]
[[ca:Gera]]
[[cs:Gera]]
[[da:Gera]]
[[de:Gera]]
[[en:Gera]]
[[eo:Gera]]
[[es:Gera]]
[[et:Gera]]
[[fa:گرا]]
[[fi:Gera]]
[[fr:Gera]]
[[frr:Gera]]
[[hr:Gera]]
[[hsb:Gera]]
[[hu:Gera]]
[[id:Gera, Thüringen]]
[[io:Gera]]
[[it:Gera]]
[[ja:ゲーラ]]
[[kk:Гера (Германиядағы қала)]]
[[ko:게라]]
[[la:Gerapolis]]
[[lmo:Gera (Germania)]]
[[lt:Gėra]]
[[nl:Gera (stad)]]
[[nn:Gera]]
[[no:Gera]]
[[pl:Gera]]
[[pms:Gera]]
[[pt:Gera]]
[[ro:Gera]]
[[ru:Гера (город, Германия)]]
[[simple:Gera]]
[[sk:Gera]]
[[sq:Gera]]
[[sr:Гера]]
[[sv:Gera (stad)]]
[[tr:Gera]]
[[vi:Gera]]
[[vo:Gera]]
[[war:Gera, Thuringia]]
[[zh:格拉]]
[[zh-min-nan:Gera]]