„Uppkastið“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Frederik VIII of Denmark 1909.jpg|thumb|right|Portrettmynd af [[Friðrik 8.|Friðriki 8.]] tekin 1909.]]
'''Uppkastið''' voru drög að [[sambandslögin|sambandslögunum]] sem voru gerð á tímum [[Heimastjórnartímabilið|heimastjórnarinnar]] á [[Ísland]]i, með blessun [[Friðrik 8.|Friðriks VIII]]. Til samninga um ný lög um samband Íslands og Danmerkur var gerð út sérstök samningsnefnd sem í áttu sæti [[Hannes Hafstein]] og [[Skúli Thoroddsen]]Danakonungs. Komist var að málamiðlun og féllst nefndin að Skúla undanþegnum á samninginn þar sem Danir og Íslendingar hefðu sömu réttindi í hvoru landinu, Danir höfðu áfram umsjón með utanríkis- og hermálum Íslands og [[Danakonungur]] væri áfram konungur Íslendinga. Samningurinn átti að verið óuppsegjanlegur. [[Alþingiskosningar 1908|Þingkosningarnar 1908]] snerust að mestu leyti um ''Uppkastið'' og urðu úrslit kosninganna þannig að andstæðingar ''Uppkastsins'' sigruðu.
 
Íslendingar höfðu fengið [[ráðherra Íslands]] árið 1904 en áfram var krafist frekara [[sjálfstæðisbarátta Íslendinga|sjálfstæðis]]. Þegar Friðrik VIII kom í opinbera heimsókn til Íslands árið [[1907]] skipaði hann forsætisráðherra Dana og [[Hannes Hafstein]], ráðherra Íslands, ásamt fulltrúum þingflokkanna í sérstaka samningsnefnd til samninga um ný lög um samband Íslands og Danmerkur, sem leysa átti af hólmi [[stöðulögin]] frá [[1871]]. Komist var að málamiðlun og féllst nefndin að [[Skúli Thoroddsen|Skúla Thoroddsen]] undanþegnum á samninginn þar sem Danir og Íslendingar hefðu sömu réttindi í hvoru landinu en Danir hefðu áfram umsjón með utanríkis- og hermálum Íslands og [[Danakonungur]] væri áfram konungur Íslendinga. Samningurinn átti að vera óuppsegjanlegur.
==Tenglar==
 
[[Alþingiskosningar 1908|Þingkosningarnar 1908]] snerust að mestu leyti um ''Uppkastið'' og urðu úrslit kosninganna þannig að andstæðingar ''Uppkastsins'' undir forystu [[Björn Jónsson|Björns Jónssonar]] í [[Sjálfstæðisflokkurinn (gamli)|Sjálfstæðisflokknum gamla]], ritstjóra [[Ísafold (1874)|Ísafoldar]], sigruðu. Þegar nýtt þing var sett var samþykkt [[vantrauststillaga]] gegn Hannesi Hafstein og tók Björn við af honum sem ráðherra Íslands. Björn sat sem ráðherra til [[1911]] þegar hann varð sjálfur að víkja vegna ''[[Bankafarganið|Bankafargansins]]'' svonefnda.
 
Hannes Hafstein gerði aftur atlögu við að fá ''Uppkastið'' samþykkt á þingi, og var nú nefnt ''Bræðingurinn''. Hann stofnaði [[Sambandsflokkurinn|Sambandsflokkinn]] árið 1911 og hélt til Kaupmannahafnar til skrafs og ráðagerðar við danska embættismenn. Hann snéri þaðan með óformlegt tilboð („''grútinn''“) sem hann afréð að bera upp á þingi 1913.<ref>[http://www.heimastjorn.is/stjornmalin/atakamal/ Heimastjórn.is - Átakamál]</ref>
 
Ný [[sambandslögin|sambandslög]] tóku gildi [[1918]] og þar með hlaut Ísland [[fullveldi]].
 
== Tilvísanir ==
{{reflist}}
 
== Tenglar ==
{{wikiheimild|Uppkastið|Uppkastinu}}
* [http://www.heimastjorn.is/stjornmalin/atakamal/ Heimastjórn.is - Átakamál]