|
You are very stupid, I will kill you.
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Skjaldarmerki Lüneburg
! Lega Lüneburg í Þýskalandi
|----
| align="center" bgcolor="#EFEFEF" | <div>{{border|[[Mynd:Wappen Lueneburg.png|150px|none]]}}</div>
| align="center" bgcolor="#FFFFFF" | [[Mynd:Germany location map.svg|150px]]
|- style="background: #ffffff;" align="center"
|----
| colspan=2 align=center |
|-----
! colspan="2" | Upplýsingar
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Sambandsland:|| Neðra-Saxland
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Flatarmál: || 70,38 km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Mannfjöldi: || 72 þúsund <small>(31. desember 2008)</small>
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Þéttleiki byggðar: || 1030/km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Hæð yfir sjávarmáli: || 17 m
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Vefsíða: || [http://www.lueneburg.de/ www.lueneburg.de]
|-----
|}
'''Lüneburg''' ([[lágþýska]]: ''Lümborg'') er gömul Hansaborg í þýska sambandslandinu [[Neðra-Saxland]]i og er með 72 þúsund íbúa.
[[Mynd:Skillshare, Alter Hafen Lüneburg.jpg|thumb|300px|Salthöfnin og pakkhús í Lüneburg]]
== Lega ==
Lüneburg liggur við ána Ilmenau í norðausturhluta Neðra-Saxlands, rétt við suðausturjaðar [[Hamborg]]ar. Borgin er einnig við norðurjaðar náttúruperlunnar Lüneburger Heide. Næstu borgir eru Hamborg til norðvesturs (20 km), [[Bremen]] til vesturs (50 km) og [[Lübeck]] til norðurs (50 km).
== Skjaldarmerki ==
[[Skjaldarmerki]] Lüneburg sýnir hvítt borgarvirki á rauðum grunni. Inni í hliðinu er skjöldur með bláu ljóni. Virkið er Lüneburg sjálft og ljónið vísar til Hinriks ljóns sem var hertogi héraðsins áður fyrr.
== Orðsifjar ==
Borgin hét Luneburg [[965]] og Luniburc [[956]]. Orðið er dregið af germanska orðinu ''Hliuni'', sem merkir [[var]] eða ''skjól'' (sbr. ''hlé'' á íslensku). Þar með er sennilega meint hæðin sem borgin stendur við.<ref>Geographische Namen in Deutschland. Duden. 1993. Bls. 175.</ref> Síðan [[2007]] er opinbert heiti borgarinnar '''Hansestadt Lüneburg'''.
== Söguágrip ==
=== Hansaborgin ===
Á svæðinu bjuggu áður fyrr [[langbarðar]]. Bærinn sjálfur myndaðist ekki fyrr en á [[8. öldin|8. öld]] og kemur heitið fyrst fyrir [[956]] í skjali [[Otto I (HRR)|Ottos I]] konungs [[Heilaga rómverska ríkið|þýska ríkisins]]. Bærinn stóð við mikilvægar saltnámur. Þrátt fyrir það stóð hann lengi vel í skugga nágrannabæjarins Bardowick. En [[1189]] fór Hinrik ljón í herferð gegn Bardowick og eyddi bænum. Samtímis veitti hann Lüneburg borgarréttindi. Strax á [[13. öldin|13. öld]] gekk Lüneburg í [[Hansasambandið]] og verslaði með [[salt]]. Saltið var notað til að salta [[síld]] frá [[Noregur|Noregi]] og [[Eystrasalt]]i. Sökum mikilvægi saltsins varð borgin brátt auðug. Saltið var geymt í Saltgeymslunum í Lübeck og kallaðist leiðin þangað Gamla saltleiðin (''Alte Salzstrasse''). [[1398]] var Strecknitz-skipaskurðurinn opnaður og var saltið þá sett í pramma og því siglt til Lübeck. Síðla á [[13. öldin|13. öld]] varð Lüneburg að eigið furstadæmi. En [[1371]] gerðu borgararnir uppreisn og vísuðu furstanum úr borginni. Þeir eyddu auk þess virkinu Kalkberg og sömuleiðis nálægu klaustri. Lüneburg varð þar með að fríborg og hélst sá status allt til [[1637]].
=== Nýrri tímar ===
Um miðja [[16. öldin|16. öld]] lagði Hansasambandið upp laupana. Á svipuðum tíma varð aflabrestur í Eystrasaltssíldinni. Við það missti Lüneburg saltviðskiptin. Almenn fátækt varð afleiðingin og borgin féll í andvaraleysi næstu aldir. [[1810]] innlimuðu [[Frakkland|Frakkar]] borgina. En eftir hrakfarir [[Napoleon Bonaparte|Napoleons]] í [[Rússland]]i veturinn [[1812]]-[[1813|13]] gerðu borgarbúar uppreisn gegn erlendu valdstjórninni og hröktu Frakka úr borginni. [[1. apríl]] 1813 hertók franskur her borgina, enda var þar engin her til varnar. En strax daginn eftir náðu sameinaðir prússar og Rússar að sigra Frakka og frelsa borgina. Þetta var fyrsti ósigur Frakka á þýskri grundu eftir hrakfarirnar í Rússlandi. Eftir þetta komst aftur ró á borgina, sem varla kom við sögu í styrjöldum sögunnar. Hún slapp einnig við allar loftárásir [[Heimstyrjöldin síðari|heimstyrjaldarinnar síðari]]. [[Bretland|Bretar]] hertóku borgina átakalaust við stríðslok og fluttu þangað [[Heinrich Himmler]] sem fanga. [[23. maí]] [[1945]] framdi hann þó sjálfsmorð í borginni með því að gleypa blásýruhylki. Í [[september]] sama ár fóru Bergen-Belsen-réttarhöldin fram í borginni en þar voru 45 manns ákærðir fyrir stríðsglæpi. Margir þeirra voru dæmdir til dauða, aðrir í fangelsisvist. Þetta voru fyrstu stríðsréttarhöldin eftir stríð í Þýskalandi, enda fóru þau fram áður en hin þekktu [[Nürnberg-réttarhöldin]] hófust. [[1970]] var byrjað að gera upp gömlu húsin í borginni, eftir að tekist hafði að hindra að yfirvöld rifu gamla miðbæinn. Eftir það er Lüneburg vinsæl ferðamannaborg. [[1989]] var háskólinn Universität Lüneburg stofnaður.
== Þjóðsaga ==
[[Mynd:Lüneburg - Heiligengeiststraße - Krone 10 ies.jpg|thumb|Villisvín varð til þess að saltnámurnar við Lüneburg fundust]]
Salt var helsta verslunarvara Lüneburg. Sagan segir að námurnar hafi uppgötvast af veiðimanni nokkrum sem var að veiðum á þessum slóðum fyrir rúmum 1000 árum. Hann náði að leggja hvítt (eða ljóst) villisvín að velli og tók þá eftir því að í feldi þess voru saltkristallar. Hann hafi því grunað að í námunda væri salt að finna. Í kjölfarið var farið að grennslast fyrir um það uns saltæðarnar fundust.
== Viðburðir ==
'''Lunatic Festival''' er heiti á tónlistarhátíð í Lüneburg sem stúdentar við háskólann hleyptu af stokkunum [[2003]]. Hátíðin er haldin í [[júní]] og eru þá haldnir útitónleikar í mismunandi tónlistarstefnum. Samfara þessu hafa stúdentar skipulagt alls konar hliðarstarfsemi í hátíðinni, sem þykir vera öll til fyrirmyndar. [[2008]] hlaut hátíð þessi fyrstu verðlaun fyrir vel heppnaða framtakssemi og fyrirmyndarskipulagningu. Í dag er skipulagning hátíðarinnar orðin hluti af námi háskólans á ýmsum sviðum (svo sem listum, almannakynningu, tækni, fjármálum og fleira).
== Byggingar og kennileiti ==
[[Mynd:Lüneburg St.-Johannis-Kirche.jpg|thumb|Jóhannesarkirkjan er eilítið skökk]]
Í Lüneburg eru fjölmörg gömul íbúarhús í þýskum stíl. Þar sem borgin varð ekki fyrir loftárásum og hefur ekki brunnið að öðru leyti, hefur miðborgarmyndin haldist nær óbreytt í nokkur hunduð ár. Auk þess má nefna:
* '''Jóhannesarkirkjan''' er elsta kirkja Lüneburg og er í miðbænum. Hún var reist [[1300]]-[[1370]] í gotneskum stíl og endurnýjuð [[1420]]. Turninn er 108 metra hár og er meðal allra hæstu kirkjuturna í Neðra-Saxlands. Hann er eilítið skakkur. Sagan segir að þegar byggingarmeistarinn hafi uppgötvað skekkjuna, hafi hann steypt sér niður úr turninum, en lent í heyvagni og lifað af. Altaristaflan er talin eitt mesta kirkjulistaverk í héraðinu.
* '''Nikulásarkirkjan''' er yngsta og minnsta hinna þriggja gotnesku aðalkirkna borgarinnar. Hún var reist [[1407]]-[[1440]] og þjónaði [[Maríukirkjan í Lübeck]] sem fyrirmynd að henni. Turninn er 98 metra hár. Mikið af dýrgripum eru í kirkjunni, þar eð hún hefur aldrei brunnið. Þar má nefna höggmyndir frá [[1425]] og málverk frá [[1450]]. Skírnarfonturinn er frá [[1300]] og kemur frá horfinni kirkju úr nágrenninu.
* Ráðhúsið er gríðarlega falleg bygging úr hvítum sandsteini. Á þakinu trónir hár, svartur turn.
== Myndasafn ==
<center>
<gallery>
Mynd:St. Nicholas Church, Lüneburg.jpg|Nikulásarkirkjan
Mynd:Lüneburg - Sankt Nicolai in 07 ies.jpg|Altaristafla Nikulásarkirkjunnar
Mynd:Rathaus2.jpg|Ráðhúsið
Mynd:007 - Altstadt (Lüneburg).jpg|Götumynd. Húsin eru komin vel á aldur.
</gallery>
</center>
== Tilvísanir ==
<div class="references-small"><references/></div>
== Heimildir ==
{{wpheimild|tungumál=de|titill=Lüneburg|mánuðurskoðað=apríl|árskoðað=2010}}
{{commonscat|Lüneburg|Lüneburg}}
{{Navbox generic
|name=Borgir í Þýskalandi
|title=[[Mynd:Flag of Germany.svg|25px|Fáni Þýskalands]] [[Listi yfir borgir í Þýskalandi|Borgir í Þýskalandi]] eftir mannfjölda
|groupstyle=text-align:right
|liststyle=text-align:left
|group1 = 1,000,000+
|list1 = [[Berlín]]{{·}} [[Hamborg]]{{·}} [[München]]
<div>
|group2 = 500,000+
|list2 = [[Bremen]]{{·}} [[Dortmund]]{{·}} [[Dresden]]{{·}} [[Düsseldorf]]{{·}} [[Essen]]{{·}} [[Frankfurt am Main|Frankfurt]]{{·}} [[Hannover]]{{·}} [[Köln]]{{·}} [[Leipzig]]{{·}} [[Nürnberg]]{{·}} [[Stuttgart]]
|group3 = 200,000+
|list3 =
<div>
[[Aachen]]{{·}} [[Ágsborg]]{{·}} [[Bielefeld]]{{·}} [[Bochum]]{{·}} [[Bonn]]{{·}} [[Brúnsvík]]{{·}} [[Chemnitz]]{{·}} [[Duisburg]]{{·}} [[Erfurt]]{{·}} [[Freiburg (Þýskaland)|Freiburg]]{{·}} [[Gelsenkirchen]]{{·}} [[Halle an der Saale]]{{·}} [[Karlsruhe]]{{·}} [[Kíl]]{{·}} [[Krefeld]]{{·}} [[Lübeck]]{{·}} [[Magdeburg]]{{·}} [[Mannheim]]{{·}} [[Münster]]{{·}} [[Mönchengladbach]]{{·}} [[Oberhausen]]{{·}} [[Rostock]]{{·}} [[Wiesbaden]]{{·}} [[Wuppertal]]
</div>
|group4 = 100,000+
|list4 =
</div>
[[Bergisch Gladbach]]{{·}} [[Bottrop]]{{·}} [[Bremerhaven]]{{·}} [[Cottbus]]{{·}} [[Darmstadt]]{{·}} [[Erlangen]]{{·}} [[Fürth]]{{·}} [[Gera]]{{·}} [[Göttingen]]{{·}} [[Hagen]]{{·}} [[Hamm]]{{·}} [[Heidelberg]]{{·}} {{nowrap|[[Heilbronn]]{{·}} [[Herne, Germany|Herne]]{{·}}}} [[Hildesheim]]{{·}} [[Ingolstadt]]{{·}} [[Jena]]{{·}} [[Kassel]]{{·}} [[Koblenz]]{{·}} [[Leverkusen]]{{·}} [[Ludwigshafen]]{{·}} [[Mainz]]{{·}} [[Moers]]{{·}} [[Mülheim an der Ruhr]]{{·}} [[Neuss]]{{·}} [[Offenbach am Main]]{{·}} [[Oldenburg]]{{·}} [[Osnabrück]]{{·}} [[Paderborn]]{{·}} [[Pforzheim]]{{·}} [[Potsdam]]{{·}} [[Recklinghausen]]{{·}} [[Regensburg]]{{·}} [[Remscheid]]{{·}} [[Reutlingen]]{{·}} [[Saarbrücken]]{{·}} [[Salzgitter]]{{·}} [[Siegen]]{{·}} [[Solingen]]{{·}} [[Trier]]{{·}} [[Ulm]]{{·}} [[Witten]]{{·}} [[Wolfsburg]]{{·}} [[Würzburg]]
}}<noinclude>
{{DEFAULTSORT:{{PAGENAME}}}}
[[Flokkur:Borgir í Þýskalandi]]
</noinclude>
[[af:Lüneburg]]
[[ar:لونيبورغ]]
[[bg:Люнебург]]
[[ca:Lüneburg]]
[[cs:Lüneburg]]
[[da:Lüneburg]]
[[de:Lüneburg]]
[[en:Lüneburg]]
[[eo:Lüneburg]]
[[es:Luneburgo]]
[[et:Lüneburg]]
[[fa:لونبورگ]]
[[fi:Lüneburg]]
[[fr:Lunebourg]]
[[it:Luneburgo]]
[[ja:リューネブルク]]
[[kk:Люнебург]]
[[la:Luneburgum]]
[[nds:Lümborg]]
[[nl:Lüneburg (stad)]]
[[nn:Lüneburg]]
[[no:Lüneburg]]
[[pl:Lüneburg]]
[[pt:Lüneburg]]
[[ro:Lüneburg]]
[[ru:Люнебург]]
[[simple:Lüneburg]]
[[sk:Lüneburg]]
[[sq:Lyneburgu]]
[[sr:Линебург]]
[[sv:Lüneburg]]
[[sw:Lüneburg]]
[[vi:Lüneburg]]
[[vo:Lüneburg]]
[[war:Lüneburg]]
[[zh:吕讷堡]]
| 