„Bayreuth“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
SieBot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: br:Bayreuth
Skipti út innihaldi með „You are very stupid, I will kill you.“
Lína 1:
You are very stupid, I will kill you.
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Skjaldarmerki Bayreuth
! Lega Bayreuth í Þýskalandi
|----
| align="center" bgcolor="#EFEFEF" | <div>{{border|[[Mynd:Wappen von Bayreuth.svg|150px|none]]}}</div>
| align="center" bgcolor="#FFFFFF" | [[Mynd:Karte bayreuth in deutschland.png|150px]]
|- style="background: #ffffff;" align="center"
|----
| colspan=2 align=center |
|-----
! colspan="2" | Upplýsingar
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Sambandsland:|| Bæjaraland
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Flatarmál: || 66,92 km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Mannfjöldi: || 73 þúsund <small>(31. desember 2008)</small>
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Þéttleiki byggðar: || 1090/km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Hæð yfir sjávarmáli: || 340 m
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Vefsíða: || [http://www.bayreuth.de/ www.bayreuth.de]
|-----
|}
'''Bayreuth''' er borg í [[Bæjaraland]]i í suðurhluta [[Þýskaland]]s með 73 þúsund íbúa. Hún er stærst þeirra borga í Bæjaralandi sem ekki ná 100 þús íbúum. Bayreuth er heimsþekkt fyrir hina árlegu [[Richard Wagner]] tónlistarhátíðina.
 
== Lega ==
Bayreuth er í Oberfranken, mjög norðarlega í Bæjaralandi og um 30 km vestur af [[Tékkland|tékknesku]] landamærunum. Næstu borgir eru [[Nürnberg]] til suðurs (60 km) og [[Hof (Þýskaland)|Hof]] til norðurs (40 km).
 
== Skjaldarmerki ==
[[Skjaldarmerki]] Bayreuth er fjórskiptur skjöldur. Efst til hægri og neðst til vinstri eru tveir svartir [[Bjarndýr|birnir]] með rauðar kórónur. Tvær stikur liggja í kross yfir merkið. Stikurnar birtust fyrst [[1429]] og eru sennilega áhöld bónda, ef til vill fyrir skógarruðninga. Birnirnir tákna greifana í Nürnberg sem réðu yfir borginni áður fyrr.
 
== Orðsifjar ==
Bayreuth hét áður ''Beierreut'' og ''Baierrute''. Það er dregið af ''Bayern'' og ''Rute'', sem merkir ''stika'' og vísar til þess að bændur ruddu skóga fyrir búsvæði. Upphaflegir íbúar voru sennilega komnir frá Bæjaralandi en í þá daga náði Bæjaraland ekki svona langt norður.<ref>Geographische Namen in Deutschland, Duden, 1993, bls. 50.</ref>
 
== Söguágrip ==
[[Mynd:Marktplatz Bayreuth.JPG|thumb|Miðborg Bayreuth]]
Bærinn byrjaði að myndast er skógar voru ruddir nálægt klaustri, ártal er óvisst. Bayreuth kemur fyrst við skjöl [[1194]] og er þá þorp. Engar heimildur eru til um það hvenær Bayreuth fékk borgarréttindi, en [[1231]] kemur fram í skjali að Bayreuth sé orðin borg (''civitas''). Árið [[1260]] erfðu Hohenzollern-greifarnir í Nürnberg borgina, sem lengi átti erfitt uppdráttar og kom lítið við sögu. Árið [[1430]] eyddu hússítar frá [[Bæheimur|Bæheimi]] borginni nærri alveg. Ráðhúsið og allar kirkjur brunnu. Þetta var einn anginn af hússítastríðunum sem fylgismenn [[Jan Hus]] í Bæheimi stóðu fyrir. Árið [[1528]] urðu [[siðaskiptin]] í borginni, þ.e. aðeins tæplega 10 árum eftir að siðaskiptin hófust yfirhöfuð. Á [[17. öldin|17. öld]] brann borgin tvisvar í stórbruna. Fyrst [[1605]] (137 hús af 251) og síðan [[1621]]. Borgin varð prússnesk [[1791]] þegar baroninn Karl August frá Hardenberg erfði borgina. Árið [[1806]] hertóku [[Frakkland|Frakkar]] borgina. [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] seldi borgina, sem þar með varð hluti af konungsríkinu Bæjaralandi. Árið [[1870]] heimsótti tónskáldið [[Richard Wagner]] borgina í fyrsta sinn. Tveimur árum seinna hófst hann handa við að reisa þar nýtt óperuhús, sem rúmað gæti umfang tónverka hans. Wagnar var á þessum tíma orðinn mjög þekktur. Árið [[1876]] var húsið vígt og þar með hófst hin árlega Richard Wagner tónlistarhátíð í borginni, sem í dag er heimsþekkt. Árið [[1945]] varð borgin fyrir miklum loftárásum bandamanna. Stór hluti borgarinnar eyddist. Í [[apríl]] hertóku [[Bandaríkin|Bandaríkjamenn]] borgina bardagalaust. Árið [[1971]] var háskólinn í borginni stofnaður.
 
== Richard Wagner tónlistarhátíðin ==
[[Mynd:Bayreuth Festspielhaus 2006-07-16.jpg|thumb|Festspielhaus Bayreuth er óperuhúsið sem Wagner lét reisa]]
Richard Wagner tók ástfóstri við borgina Bayreuth og reisti þar tónlistarhús 1872-76, sem nýst gæti fyrir [[Symfónía|symfóníur]], [[Ópera|óperur]] og [[leikrit]]. Við opnunarhátíðina 1876 var verk hans, Niflungahringurinn, frumflutt. Meðal gesta voru [[Franz Liszt]], [[Anton Bruckner]], [[Tchaikowsky|Pjotr Tchaikowsky]], [[Edvard Grieg]], [[Leo Tolstoi]], [[Friedrich Nietzsche]], [[Gottfried Semper]], [[Vilhjálmur I (Prússland)|Vilhjálmur I]] keisari Prússlands og [[Pétur II (Brasilía|Pétur II]] keisari [[Brasilía|Brasilíu]]. Næsta hátíðin fór fram [[1882]] en Wagner lést fáum mánuðum síðar. Eiginkona hans, Cosima, hélt hátíðinni gangandi, sem var haldin á fárra ára fresti. Frá og með [[1933]] var hátíðin haldin árlega, enda voru [[Nasismi|nasistar]] mjög hrifnir af tónlist Wagners. Milli [[1943]]-[[1951]] fór hátíðin ekki fram, sökum stríðsins og eftirmála þess, en síðan þá hefur hún verin haldin árlega á ný. Flest verk Wagners hafa verið flutt í tónlistarhúsinu, svo sem Niflungahringurinn, Tristan og Ísodd, Parsival, Meistarasöngvarinn frá Nürnberg, Tannhäuser, Lohengrin og Hollendingurinn fljúgandi. Hátíðin er skipulögð nokkur ár fram í tímann og er hátíðin fyrir 2015 þegar skipulögð.
 
== Byggingar og kennileiti ==
[[Mynd:Altes Schloss der Eremitage.jpg|thumb|Eremitage og gamli kastalinn]]
* '''Festspielhaus Bayreuth''' er tónlistarhúsið sem Richard Wagner reisti 1872-75 því óperuhúsið í borginni þótti honum of lítið fyrir sig. Hann lét húsið þó vera íburðarlaust (falin gryfja fyrir hljómsveitina, áheyrendapallar eins og í rómversku leikhúsi, án svala). Árlega er þar haldin Richard Wagnar tónlistarhátíðin.
* '''Nýi kastalinn''' var reistur af markgreifanum Friðrik á [[18. öldin|18. öld]]. Bak við hann er víðáttumikill garður, kallaður Eremitage. Í honum eru nokkrar byggingar (sólarhús), gosbrunnar og lítil hringlaga musteri.
* '''Borgarkirkjan''' (''Stadtkirche'') er frá 17. öld, en hlutar hennar eru eldri. Sagan segir að í [[30 ára stríðið|30 ára stríðinu]] hafi fallbyssukúla farið inn og út um glugga í kórnum, án þess að valda aðrar skemmdir en tvær brotnar rúður. Gluggi í kórnum sýnir enn í dag brotna rúðu með ártali.
 
== Tilvísanir ==
<div class="references-small"><references/></div>
 
== Heimildir ==
* {{wpheimild|tungumál=de|titill=Bayreuth|mánuðurskoðað=febrúar|árskoðað=2010}}
* {{wpheimild|tungumál=de|titill=Bayreuther Festspiele|mánuðurskoðað=febrúar|árskoðað=2010}}
{{Commons|Bayreuth}}
 
[[Flokkur:Borgir í Þýskalandi]]
 
[[af:Bayreuth]]
[[ar:بايرويت]]
[[bar:Bayreith]]
[[bg:Байройт]]
[[br:Bayreuth]]
[[ca:Bayreuth]]
[[cs:Bayreuth]]
[[cv:Байройт]]
[[cy:Bayreuth]]
[[da:Bayreuth]]
[[de:Bayreuth]]
[[el:Μπαϊρόιτ]]
[[en:Bayreuth]]
[[eo:Bayreuth]]
[[es:Bayreuth]]
[[et:Bayreuth]]
[[eu:Bayreuth]]
[[fa:بایرویت]]
[[fi:Bayreuth]]
[[fr:Bayreuth]]
[[he:ביירוית]]
[[hu:Bayreuth]]
[[id:Bayreuth]]
[[it:Bayreuth]]
[[ja:バイロイト]]
[[ko:바이로이트]]
[[la:Baruthum]]
[[lb:Bayreuth]]
[[lmo:Bayreuth]]
[[nl:Bayreuth (stad)]]
[[nn:Bayreuth]]
[[no:Bayreuth]]
[[pl:Bayreuth]]
[[pt:Bayreuth]]
[[ro:Bayreuth]]
[[ru:Байройт]]
[[sc:Bayreuth]]
[[simple:Bayreuth]]
[[sk:Bayreuth]]
[[sl:Bayreuth]]
[[sr:Бајројт]]
[[sv:Bayreuth]]
[[uk:Байройт]]
[[vi:Bayreuth]]
[[vo:Bayreuth]]
[[war:Bayreuth]]
[[zh:拜罗伊特]]