Útgáfa síðunnar 15. júní 2011 kl. 13:01 breyta 87.110.108.198 (spjall) Skipti út innihaldi með „You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You ar...“ ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 15. júní 2011 kl. 13:40 breyta taka aftur þessa breytingu Stryn (spjall \| framlög) 105 breytingar Tek aftur breytingu 1062848 frá 87.110.108.198 (spjall) Nýrri breyting →
Lína 1: [[Mynd:Cometorbit.png\|thumb\|300px\|Halastjarna ásamt báðum [[hali\|hölum]] sínum, [[rykhali\|rykhala]] og [[gashali\|gashala]]]] You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. <onlyinclude> '''Halastjörnur''' er smá [[himintungl]], sem ganga á [[sporbaugur\|sporbaugum]] um sól. Þær eru úr ís, gasi og ryki og eru taldar hafa orðið til á svipuðum tíma og [[sólkerfið]] í heild sinni. Halastjörnur skiptast í tvo hópa eftir umferðartíma sínum um sól. Halastjörnur með stuttan umferðartíma (innan við 200 ár) kallast períódískar stjörnur eða [[skammferðarhalastjörnur]]. Þekktasta stjarnan í þessum hópi er [[Halastjarna Halleys\|Halley]] eða halastjarna Halleys. Stjörnur með langan umferðartíma (yfir 200 ár) kallast [[langferðarhalastjörnur]]. Dæmi um slíka stjörnu er [[Hale-Bopp]]. Sporbaugar halastjarna eru yfirleitt mjög ílangir þannig að í [[sólnánd]] eru þær mjög nærri sólu, jafnvel langt innan við braut [[Merkúr]]s, en í [[sólfirð]] hverfa þær út í rökkur útgeimsins utan við braut [[Júpíter]]s og sjást þá ekki nema í öflugustu stjörnusjónaukum eða alls ekki. Þegar halastjarnan nálgast sól fer ísinn á yfirborði hennar að bráðna og gufa upp og ryk og gas fer að streym frá henni og mynda hjúp umhverfis kjarnann og hala út frá honum. Við þetta verður halastjarnan nógu björt til að greinast í sjónaukum á jörðinni eða sjást með berum augum. Halinn beinist alltaf í átt frá sólu. Stundum er hann tvískiptur, í [[rykhali\|ryk-]] og [[gashali\|gashala]]. == Orðið halastjarna == Íslenska orðið ''halastjarna'' á sér ekki hliðstæðu í tungumálum nágrannalandanna. Í fornu máli notuðu menn alþjóðlega heitið ''kómeta''. Orðið sést fyrst í kvæði sem Harmavottur heitir frá um [[1630]] og var ort um [[Tyrkjaránið]] [[1627]]. Þar er minnst á halastjörnu sem sást árið [[1618]] og var talin vera einn af mörgum forboðum ránsins. Orðið kómeta (enska: ''comet'') er komið úr latínu og er þar dregið af gríska orðinu ''komē'', sem þýðir höfuðhár. [[Aristóteles]] notaði fyrstur orðmyndina ''komētēs'' til að lýsa fyrirbrigðinu sem stjörnu með hár. Hið stjarnfræðilega tákn fyrir halastjörnu (<big>{{Unicode\|☄}}</big>) sýnir þar af leiðandi hring með hala sem líkist hári. </onlyinclude> == Uppruni halastjarna == Skammferðarhalastjörnur eru flestar taldar koma frá svonefndu [[Kuiperbelti]], en það er svæði sem inniheldur þúsundir eða milljónir íshnatta rétt fyrir utan braut Neptúnusar. Langferðarhalastjörnurnar eru hins vegar taldar ættaðar úr svonefndu [[Oortský]]i í útjaðri sólkerfisins. == Þekktar halastjörnur == Halastjörnur eru oftast kenndar við þá sem uppgötva þær, en meðal þekktra nafna eru: [[Halastjarna Halleys\|Halley]], [[Shoemaker-Levy]], [[Swift-Tuttle]], [[Hale-Bopp]] og [[McNaught]]. == Tenglar == {{Wiktionary\|halastjarna}} * [http://stjornuskodun.is/halastjornur Stjörnufræðivefurinn: Halastjörnur] * [http://www.stjornuskodun.is/solkerfid/geimferdir/deep-imapct-geimfar/ Stjörnufræðivefurinn: Deep Impact] * [http://www.stjornuskodun.is/solkerfid/geimferdir/stardust/ Stjörnufræðivefurinn: Stardust] * [http://www.stjornuskodun.is/solkerfid/geimferdir/rosetta-geimfar/ Stjörnufræðivefurinn: Rosetta] * [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2056898 ''Halastjörnur, sólmyrkvar, eldgos og áreiðanleiki annála''; grein í Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1989] '''Erlendir tenglar''' * [http://sci.esa.int/science-e/www/area/index.cfm?fareaid=15 ''ESA-Giotto''] * [http://stardust.jpl.nasa.gov/home/index.html ''NASA-Stardust''] * [http://www.nasa.gov/mission_pages/deepimpact/main/index.html ''NASA-Deep Impact''] * [http://www.isor.is/~ah/comet/hali1.htm ''Annálaðar halastjörnur''] {{Tengill ÚG\|de}} {{Tengill ÚG\|en}} {{Tengill ÚG\|ja}} {{Tengill ÚG\|sk}} {{Tengill ÚG\|vi}} {{Tengill ÚG\|th}} [[Flokkur:Halastjörnur\| ]] [[Flokkur:Sólkerfið]] [[af:Komeet]] [[als:Komet]] [[an:Cometa]] [[ar:مذنب]] [[arz:مزنب]] [[ast:Cometa]] [[az:Kometa]] [[bar:Komet]] [[bat-smg:Kuometa]] [[be:Камета]] [[be-x-old:Камэта]] [[bg:Комета]] [[bn:ধূমকেতু]] [[br:Kometenn]] [[bs:Kometa]] [[ca:Cometa]] [[cs:Kometa]] [[cv:Вутлă хӳре]] [[cy:Comed]] [[da:Komet]] [[de:Komet]] [[dv:ގިނިހިލަ]] [[el:Κομήτης]] [[en:Comet]] [[eo:Kometo]] [[es:Cometa]] [[et:Komeet]] [[eu:Kometa]] [[fa:دنباله‌دار]] [[fi:Komeetta]] [[fr:Comète]] [[fur:Comete]] [[fy:Komeet]] [[ga:Cóiméad]] [[gd:Reul earballach]] [[gl:Cometa]] [[gu:ધૂમકેતુ]] [[he:שביט]] [[hi:धूमकेतु]] [[hif:Jhaarru (Taara)]] [[hr:Komet]] [[ht:Komèt]] [[hu:Üstökös]] [[ia:Cometa]] [[id:Komet]] [[io:Kometo]] [[it:Cometa]] [[ja:彗星]] [[jv:Komèt]] [[ka:კომეტა]] [[kn:ಧೂಮಕೇತು]] [[ko:혜성]] [[ksh:Komet]] [[la:Cometes]] [[lb:Koméit]] [[li:Komeet]] [[lt:Kometa]] [[lv:Komēta]] [[mk:Комета]] [[ml:ധൂമകേതു]] [[mr:धूमकेतू]] [[ms:Komet]] [[mt:Kometa]] [[my:ကြယ်တံခွန်]] [[nah:Cītlalin popōca]] [[nds:Komet]] [[ne:लामपुछ्रे तारा]] [[new:धूम्रकेतू]] [[nl:Komeet]] [[nn:Komet]] [[no:Komet]] [[nov:Komete]] [[nrm:Conmète]] [[oc:Cometa]] [[pam:Kometa]] [[pl:Kometa]] [[pnb:دم دار ستارہ]] [[pt:Cometa]] [[qu:Aquchinchay]] [[ro:Cometă]] [[ru:Комета]] [[rue:Комета]] [[sah:Комета]] [[scn:Cumeta]] [[sh:Kometa]] [[simple:Comet]] [[sk:Kométa]] [[sl:Komet]] [[sq:Kometa]] [[sr:Комета]] [[stq:Komete]] [[su:Komét]] [[sv:Komet]] [[sw:Nyotamkia]] [[ta:வால்வெள்ளி]] [[te:తోకచుక్క]] [[tg:Комета]] [[th:ดาวหาง]] [[tk:Kometa]] [[tl:Kometa]] [[tr:Kuyruklu yıldız]] [[tt:Комета]] [[ug:قۇيرۇقلۇق يۇلتۇز]] [[uk:Комета]] [[ur:دم دار سیارے]] [[uz:Kometa]] [[vec:Cometa]] [[vi:Sao chổi]] [[war:Kometa]] [[yi:קאמעט]] [[zh:彗星]] [[zh-min-nan:Tn̂g-boé-chheⁿ]] [[zh-yue:彗星]]

„Halastjarna“: Munur á milli breytinga