|
'''Lýðveldisstofnunin''' átti sér stað sumariðá 1944fyrri þegarhluta [[Ísland|íslenskaársins þjóðin]]1944. tókAlþingi ákvörðunályktaði í25. febrúar 1944 þjóðkjörium að slíta formlega konungssambandinu við [[Danmörk]]u í samræmi við [[sambandslögin]] frá [[1918]] og stofna lýðveldi. ÞannJafnframt 17ákvað Alþingi að dagana 20.-23. júnímaí 1944 skyldi haldin þjóðaratkvæðagreiðsla til synjunar eða staðfestingar á ákvörðun þingins. Eftir yfirgnæfandi staðfestingu þjóðarinnar var [[Lýðveldishátiðin]] haldin þann 17. júní 1944 þar sem Alþingi ákvað með formlegum sambandsslitumhætti að kjósa forseta og stofnunað slíta sambandinun og stofna Lýðveldið Ísland, sem forsetinn Lýðveldisinssíðan Íslandsstaðfesti.
== Þjóðaratkvæðagreiðslan 20.-23. maí 1944 ==
== Þjóðkjör ==
Með ályktun Alþingis 25. febrúar 1944 var því lýst yfir að sambandssamningurinn frá 1918 væri úr gild. Um leið ákvað Alþingi að yfirlýsing þessi skyldi borin undir þjóðaratkvæði til samþykktar eða synjunar. Jafnframt skyldi greiða atkvæði um framvarp til væntanlegrar stjórnarskrár lýðveldisins. Er Alþingi hafði svo fyrir mælt, setti það þegar í stað lög um framkvæmd og tilhögun atkvæðagreiðslunnar, er fram skyldi fara dagana 20. - 23. maí, og niðurstöður hennar því næst leggjast fyrir Alþingi er það kæmi saman að nýju hinn 16. júní.
Með ákvörðun Alþingis var þjóðkjör haldið dagana 20. - 23. maí 1944. Kjörfundur hófst kl. 10 laugardaginn 20. maí og lauk á miðnætti þriðjudagins 23. maí 1944. Á forsíðu Morgunblaðsins fimmtudaginn 25. maí 1944 segir að kjörnsókn hafi verið 98%. Samkvæmt forsíðu Morgunblaðsins föstudaginn 26. maí 1944 var niðurstaðan sú að af þeim ríflega 48.100 manns sem greiddu atkvæði voru 99,5% samþykkir sambandsslitum við Dani og 98,3% stofnun lýðveldisins. Íslenska þjóðin gaf því samþykki fyrir sambandsslitum við Dani og stofnun Lýðveldis. ▼<ref>{{cite book|title=Lýðveldishátíðin|publisher=H.F. Leiftur, Reykjavík|year=1945}}</ref>
▲Með ákvörðun Alþingis var þjóðkjör haldið dagana 20. - 23. maí 1944. Kjörfundur hófst kl. 1012:00 laugardaginn 20. maí og lauk á miðnætti þriðjudagins 23. maí 1944. Á forsíðu Morgunblaðsins fimmtudaginn 25. maí 1944 segir að kjörnsókn hafi verið 98%. Samkvæmt forsíðu Morgunblaðsins föstudaginn 26. maí 1944 var niðurstaðan sú að af þeim ríflega 48.100 manns sem greiddu atkvæði voru 99,5% samþykkir sambandsslitum við Dani og 98,3% stofnun lýðveldisins. Íslenska þjóðin gaf því samþykki fyrir sambandsslitum við Dani og stofnun Lýðveldis.
== Lýðveldishátiðin ==
Lýðveldishátíðin var haldin á [[Þingvellir|Þingvöllum]] þann [[17. júní]] [[1944]]. Klukkan 1413:30 setti forsætisráðherra, dr. jur. Björn Þórðarson, hátíðina með ávarpi. Eftir það var haldin guðsþjónusta. Kl. 13:55 var fundur sameinaðs Alþingis settur og þingsályktun Alþingis frá 16. júní tekin til dagskrár. Að því loknu hringdi forseti sameinaðs þings bjöllu og var klukkan þá nákvæmlega 14.00. Lýðveldisfáninn var síðan dreginn að hún og þingmenn risu úr sætum um leið og kirkjuklukkum var hringt yfir mannfjöldan og um allt land ogí hátíðin2 gekkmínútur frá Útvarpsstöðinni í garðReykjavík. Eftir hátíðarávarpávarp forseta sameinaðs þings, komsamþykkti [[Alþingi]] saman og samþykkti einróma að frá og með þeim degi skyldi Ísland vera [[lýðveldi]]. Að því búnu kaus Alþingi fyrsta [[Forseti Íslands|forseta lýðveldisins]], [[Sveinn Björnsson|Svein Björnsson]], en hann er eini forseti Íslands, sem aldrei var til þess embættis kjörinn af þjóðinni. Loks setti Alþingi þennan sama dag [[fánalög]]in [http://www.fani.is/log.htm] svokölluðu, en það eru lög um gerð og notkun [[Íslenski fáninn|þjóðfána Íslendinga]].
== Heimildir ==
{{reflist}}
{{Stubbur|stjórnmál|ísland}}
| 