„Mjöl“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Navaro (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Navaro (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 3:
'''Mjöl''' er mulið [[korn]], [[fræ]] eða [[rót|rætur]]. Mjöl er einnig unnið úr fiski í [[fiskimjölsverksmiðja|bræðslum]]. Mjöl er meginuppistaðan í [[brauð]]i sem er undirstöðumatvæli í mörgum menningarheimum og því hafa framleiðsla og framboð mjöls skipt miklu í aldanna rás. [[Hveitimjöl]] er ein mikilvægasta fæðutegund í [[Evrópa|Evrópu]], [[Norður-Ameríka|Norður-Ameríku]], [[Mið-Austurlönd]]um og [[Norður-Afríka|Norður-Afríku]] og er aðalefni í brauðum og sætabrauðum þessara svæða. [[Maísmjöl]] hefur löngum verið mikilvægt í [[Mið-Ameríka|Mið-Ameríku]] og er enn þá notað víða í [[Rómanska Ameríka|Rómönsku Ameríku]].
 
Í kringum 9000 f.Kr. byrjuðu menn að að mala [[hveiti]]fræ á milli [[kvarnarsteinn|kvarnarsteina]] til að búa til mjöl. [[Egyptaland hið forna|Egyptar]] uppgötvuðufóru að nota [[ger]] um 3000 f.Kr. og þá var hægt að fara að baka [[brauð]] úr mjölinu í stað þess að gera eingöngu [[grautur|grauta]] eða [[flatbrauð]]. [[Rómaveldi|Rómverjar]] eru taldir hafa verið fyrstir til að nota [[mylla|myllur]] til að mala korn og fyrsta gufuknúna myllan hóf starfsemi í [[London]] árið [[1879]].
 
Á tímum [[iðnbyltingin|iðnbyltingarinnar]] varð geymsla á mjöli að vandamáli, þar sem æ færri rætuðu korn sitt sjálfir og möluðu eftir þörfum. Menn gerðu sér grein fyrir því að það var [[kím]]ið í mjölinu sem stytti geymsluþolið, það fer smátt og smátt að þrána eftir að það hefur verið malað og kemst í snertingu við súrefni og geymsluþol heilhveitis var því aðeins sex til níu mánuðir. Því var farið að fjarlæga kímið og hýðið áður en hveitið var malað. Á þessum tíma gerðu menn sér ekki grein fyrir því að í kími og hýði væru nauðsynleg bætiefni og steinefni sem líkaminn þarfnaðist. Hveitimjöl sem er búið að fjarlægja hýði og kím úr kallast hvítt hveiti en það fær þó ekki skjannahvítan lit nema það hafi verið meðhöndlað með bleikingarefnum. Þessi aðferð breiddist fyrst út í stórborgum en smám saman varð hvítt hveiti alls staðar algengast og nú á dögum er mestallt það hveitimjöl sem framleitt er hvítt hveiti.
Lína 14:
* Baunamjöl er gert úr möluðum, þurrkuðum [[Baun|baunum]]. [[Kjúklingabaun|Kjúklingabaunamjöl]] er til dæmis mikið notað í indverskri matargerð og víðar og [[sojabaun]]amjöl er notað í sumar matvörur en þó einkum í dýrafóður.
* Bókhveitimjöl er gert úr [[bókhveiti]] og er meðal annars notað í [[Pönnukaka|pönnukökur]], til dæmis [[blini]], og [[núðlur]].
* Byggmjöl er malað úr [[bygg]]i og var áður töluvert notað á Íslandi í grauta og brauð.
* Haframjöl merkti áður fín- eða grófmalað mjöl úr [[Hafrar|höfrum]] en nú er á Íslandi oftast átt við valsaða hafra sem þó eru alls ekki malaðir.
* Hrísmjöl er möluð [[hrísgrjón]]. Það er notað í brauð og grauta.
* [[Hveiti]]mjöl (oftast kallað hveiti) er þriðja algengasta korntegundin á eftir maís og hrísgrjónum en algengasta mjöltegundin. Til eru ýmis afbrigði, svo sem [[durum]]hveiti og [[spelt]].