„Chur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
LaaknorBot (spjall | framlög)
m r2.5.2) (robot Bæti við: de:Chur
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 22:
|-----
|}
'''Chur''' er höfuðborg svissnesku kantónunnar [[Graubünden]] og er jafnframt stærsta borgin í kantónunni með 33 þúsþúsund íbúa. Hún myndaðist við hernám [[Rómaveldi|Rómverja]] í landinu og er því einnig elsta borgin í [[Sviss]].
 
== Lega og lýsing ==
Chur liggur við [[Rín (fljót)|Rínarfljót]] norðarlega í kantónunni, rétt sunnan við smáríkið [[Liechtenstein]]. Næstu borgir eru [[St. Gallen]] til norðurs (60 km), [[Zürich]] til norðvesturs (80 km) og [[Luzern]] til vesturs (90 km). Chur liggur í dalverpi milli hárra fjalla. Rínarfljótið er enn lítið á þessum stað. Rúmlega helmingur bæjarsvæðisins var þakið skógi árið [[1997]]. Frá Chur liggja akvegir víða um [[Alpafjöll]], t.d.til dæmis til skíðasvæðanna austur til Arosa, Davos og St. Moritz.
 
== Skjaldarmerki ==
Lína 35:
== Söguágrip ==
[[Mynd:Chur 1900.jpeg|miniatur|thumb|Chur í kringum aldamótin 1900]]
* Chur myndaðist sem bær við hernám Rómverja í landinu 15 f.Kr. og er yfirleitt talinntalin elsta borgin í Sviss.
* Á 4. öld, þegar kristni varð ríkistrú í Rómaveldi, var biskupsstóllinn í Chur stofnaður, sá fyrsti norðan Alpa.
* Á 6. öld tóku frankar borgina, en eftir [[Verdun-samningurinn|Verdun-samninginn] árið 843 varð hún hluti af [[Heilaga rómverska ríkið|þýska ríkinu].
* 925/926 réðust [[Ungverjaland|Ungverjar]] á borgina og skemmdist hún verulega í bardögum.
* 949 og 954 réðust [[márar]] á borgina, en þeir höfðu lagt í skæruhernað frá [[Íberíuskaginn|Íberíuskaga]].
* Í gegnum [[Miðaldir|miðaldirnar]] var Chur eins og borgardyr fyrir Alpaskörðin til [[Ítalía|Ítalíu]], en frá borginni mátti komast yfir ýmis skörð til ýmissa átta.
* Á 13. öld fékk Chur borgarmúra til varnar óvinum.
* [[1523]] urðu [[siðaskiptin]] í borginni. Borgarbúar höfðu fram að þessu verið undir stjórn biskupsins, en ákváðu að taka nýju trúnni til að auka frelsi sitt.
* Seinna á [[16. öldin|16. öld]] verður þýskan nokkurs konar málamiðlunarmál í Chur, en íbúar höfðu fram að þessu talað ýmist þýsku eða retórómönsku. Í dag er þýskan aðaltungumálið í borginni.
* [[1820]] varð Chur að höfuðborg Graubünden, sem áður hafði verið innlimuð í helvetíska lýðveldið (Sviss) [[1803]].
* Í dag er þjónusta aðalatvinnugeiri borgarinnar.