„Írland“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
MystBot (spjall | framlög)
m r2.7.1) (robot Bæti við: ckb:ئایرلەند
Bumbuhali (spjall | framlög)
m stafsetningarvillur o.fl., typos fixed: annarsvegar → annars vegar, ennþá → enn þá, hinsvegar → hins vegar using AWB
Lína 1:
[[Mynd:Ireland.NASA.jpg|thumb|right|[[Gervihnattamynd]] í réttum litum af „eyjunni grænu“ eins og Írland er stundum kallað]]
'''Írland''' ([[írska]]: ''Éire'', [[enska]]: ''Ireland'') er þriðja stærsta [[eyja]] [[Evrópa|Evrópu]] á eftir [[Stóra-Bretland]]i og [[Ísland]]i. Hún liggur vestan við Stóra-Bretland og [[Írlandshaf]] en að [[Atlantshaf]]i í vestri. Eyjunni er skipt upp annarsvegarannars vegar í [[Norður-Írland]] sem er hluti af [[Bretland]]i og hinsvegarhins vegar [[Írska lýðveldið]] sem tekur yfir bróðurpartinn af eyjunni sunnanverðri. Íbúar Írlands eru um 5,6 milljónir, þar af búa 4 milljónir í Írska lýðveldinu en íbúum þess hefur farið hratt fjölgandi síðari ár vegna mikillar efnahagsuppsveiflu.
 
== Saga Írlands ==
Lína 16:
Þegar Norður-Írland var stofnað fékk það einnig eigið [[þing]] þar sem sambandssinnar (fylgjandi áframhaldandi tengslum við Bretland) réðu lengst af lögum og lofum. Á 7. áratugnum jókst fylgi hreyfinga sem börðust fyrir réttindum [[Kaþólikar|kaþólika]] og til átaka kom á [[Blóðugi sunnudagurinn|blóðuga sunnudeginum]] árið [[1972]] en þá drápu breskir hermenn 27 Íra í kröfugöngu í [[Derry]]. Þetta leiddi langvarandi og ofbeldisfullra átaka í Norður-Írlandi sem stóðu í 3 áratugi og náði stöku sinnum einnig til Bretlands, sérstaklega á 9. áratugnum.
 
Þann [[10. apríl]] [[1998]] var skrifað undir „[[samningur föstudagsins langa|Sáttmála föstudagsins langa]]“ þar sem leitast er við að deila völdum á Norður-Írlandi á milli sambandssinna sem vilja áfram vera í sambandi við Bretland og [[Þjóðernishyggja|þjóðernissinna]] sem vilja sameinast Írska lýðveldinu. Völdin sem sáttmálinn fjallar um eru þó ekki mikil og hann hefur nokkrum sinnum verið nálægt því að rofna. Framtíð Norður-Írlands er ennþáenn þá óljós.
 
== Konungsríkin fjögur ==
Lína 36:
* [[County Monaghan|Monaghan]]
* [[County Tyrone|Tyrone]]
 
| valign="top" width="25%" |
 
Lína 46 ⟶ 45:
* [[County Tipperary|Tipperary]]
* [[County Waterford|Waterford]] (Veðrafjörður)
 
| valign="top" width="25%" |
 
Lína 66 ⟶ 64:
* [[County Wexford|Wexford]] (Veisafjörður)
* [[County Wicklow|Wicklow]]
 
| valign="top" width="25%" |
 
Lína 75 ⟶ 72:
* [[County Roscommon|Roscommon]]
* [[County Sligo|Sligo]]
 
|}