„Stærðfræði“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Idioma-bot (spjall | framlög)
m r2.6.3) (robot Bæti við: rue:Математіка
Bumbuhali (spjall | framlög)
m stafsetningarvillur o.fl., typos fixed: einhverntímann → einhvern tímann, ennþá → enn þá using AWB
Lína 11:
Stærðfræði hefur fylgt manninum frá örófi [[öld|alda]], en elstu skráðu heimildir sýna stærðfræði í mikilli notkun í [[Súmera|Súmeru]] og síðar [[Babýlon|Babýlóníu]], þar sem vitað er að menn þekktu [[pí]], [[hornasumma þríhyrnings|hornasummu þríhyrnings]] og [[veldi]]sreikning, svo að fátt eitt sé nefnt. Babýlóníumenn héldu skrár yfir landareignir og búfénað, stunduðu verslun, og skiluðu jafnvel mjög frumstæðum [[skattaskýrsla|skattaskýrslum]]. Þessi iðja krafðist skilnings á tölum og einföldum reikniaðgerðum sem giltu um tölurnar, svo sem [[samlagning]]u, [[frádráttur|frádrátt]], [[margföldun]] og [[deiling]]u.
 
Þó eru til ennþáenn þá eldri heimildir um stærðfræði, frá því löngu áður en ritlistin kom til. [[Fornleifafræði]]ngar hafa fundið mannvistarleifar í suðurhluta [[Afríka|Afríku]] sem benda til þess að reikningar og tímamælingar (byggðar á staðsetningu stjarna) hafi verið stundaðar um 70.000 [[f.Kr.]] [[Ishangobeinið]], sem fannst við upptök [[Níl]]ar (í Norðaustur-[[Kongó (heimshluti)|Kongó]]), varðveitir elstu þekktu heimildina um runu [[Frumtala (stærðfræði)|frumtalna]], ásamt nokkrum [[jafnhlutfallaruna|jafnhlutfallarunum]], en beinið er frá um 20.000 f.Kr. [[Egyptaland|Fornegyptar]] gerðu teikningar af einföldum [[rúmfræði]]legum fyrirbærum um 5.000 f.Kr.
 
=== Indversk stærðfræði ===
Lína 18:
Indverski stærðfræðingurinn [[Pingala]], sem uppi var á 4. eða 3. öld f.Kr. rannsakaði það sem við þekkjum í dag sem [[Fibonacciruna|Fibbonaccirununa]], ásamt [[Pascalsþríhyrningurinn|Pascalsþríhyrningnum]] og [[tvíundarkerfi]]. Hann notaðist við einfaldan punkt til þess að tákna [[núll]], en það er eitt af elstu dæmum um sérstakt tákn fyrir núll.
 
''Bakshalihandritið'', sem var ritað einhverntímanneinhvern tímann á milli 200 f.Kr. og 200 e.Kr. sýnir meðal annars lausnir á [[línuleg jöfnuhneppi|línulegum jöfnuhneppum]] með allt að fimm óþekktum stærðum, lausn [[annars stigs jafna|annars stigs jöfnu]], geómetrískar raðir og jafnvel [[formerki (stærðfræði)|neikvæðar tölur]], sem þóttu vafasamar í margar aldir þar á eftir. Einnig virðast indverskir stærðfræðingar frá Jaina-tímabilinu hafa þekkt [[alephtölur|mismunandi stig óendanleika]], [[mengjafræði]], [[logri|logra]], [[umröðun|umraðanir]] og margt fleira.
 
=== Grísk og hellenísk stærðfræði ===