Hvanndalabræður

Hvanndalabræður voru þeir Bjarni, Jón og Einar Tómassynir frá Hvanndölum. Bjarni var þeirra elstur og mun hafa verið fæddur um 1588. Jón og Einar voru yngri bræður hans og fæddir eftir 1596. Þeir urðu landsfrægir eftir rannsóknarferð sína til Kolbeinseyjar árið 1616, þegar Jón og Einar voru yngri en tuttugu ára en Bjarni um 28 ára. Guðbrandur Þorláksson biskup á Hólum fékk þá til fararinnar. Tilgangur hennar var að mæla stærð eyjarinnar og afla upplýsinga um þau hlunnindi sem af henni mætti hafa.

Hvanndalir eru lítil dalskora milli Ólafsfjarðar og Héðinsfjarðar. Þar var aðeins einn bær, afar afskekktur. Í Hvanndölum var búið frá því snemma á öldum en lítið er vitað um ábúendur. Í byrjun 17. aldar bjó þar maður að nafni Tómas Gunnlaugsson, faðir þeirra Hvanndalabræðra. Ekkert er vitað um ættir hans eða nafn húsfreyju. Hann lést af slysförum í Hvanndölum 1615. Bjarni drukknaði á Skagafirði 1617, árið eftir Kolbeinseyjarför. Helsta heimild um frægðarför Hvanndalabræðra er kvæðið Kolbeinseyjarvísur eftir sr. Jón Einarsson í Stærra-Árskógi á Árskógsströnd frá árinu 1665. Þá var Einar Tómasson ennþá á lífi.

Heimildir

• Árni Hjartarson. „Ferð Hvanndalabræðra til Kolbeinseyjar“. Náttúrufræðingurinn. 73 (1-2) (2005): 31-37.
• Jón Einarsson. „Kolbeinseyjarvísur“. Blanda (tímarit). 1 (1) (1920): 149-162.