Hawaii
Hawaii, Hawaiieyjar eða (stundum skrifað Havaí og sjaldnar Hawaí eða Hawaj) er eyjaklasi í Kyrrahafinu og eitt af 50 fylkjum Bandaríkjanna. Hawaii er einnig stærsta eyjan í Hawaii-eyjaklasanum og gengur oft undir nafninu „Stóra eyjan“ (The Big Island). Íbúafjöldi Hawaii er rúmlega 1,44 milljón (2022).
Hawaii | |
|---|---|
| Hawaii Mokuāina o Hawaii | |
| Viðurnefni: Aloha-fylkið | |
| Kjörorð: Ua Mau ke Ea o ka ʻĀina i ka Pono | |
 Staðsetning Hawaii í Bandaríkjunum | |
| Land |  Bandaríkin |
| Varð opinbert fylki | 21. ágúst 1959 (50.) |
| Höfuðborg | Honolulu |
| Stærsta borg | Honolulu |
| Stjórnarfar | |
| • Fylkisstjóri | David Ige (D) |
| • Varafylkisstjóri | Josh Green (D) |
| Þingmenn öldungadeildar | Brian Schatz (D) Mazie Hirono (D) |
| Þingmenn fulltrúadeildar | 1: Colleen Hanabusa (D) 2: Tulsi Gabbard (D) |
| Flatarmál | |
| • Samtals | 28.311 km2 |
| • Sæti | 43. |
| Stærð | |
| • Lengd | 2.450 km |
| • Breidd | n/a km |
| Hæð yfir sjávarmáli | 925 m |
| Hæsti punktur (Mauna Kea) | 4.205 m |
| Lægsti punktur | 0 m |
| Mannfjöldi | |
| • Samtals | 1.415.000 (áætlað 2.019) |
| • Sæti | 42. |
| • Þéttleiki | 48/km2 |
| • Sæti | 13. |
| Heiti íbúa | Hawaiian |
| Tungumál | |
| • Opinbert tungumál | Enska, hawaiíska |
| Tímabelti | Hawaii: UTC-10 |
| Póstfangsforskeyti | HI |
| ISO 3166 kóði | US-HI |
| Breiddargráða | 18° 55′ N til 28° 27′ N |
| Lengdargráða | 154° 48′ V til 178° 22′ V |
| Vefsíða | www.hawaii.gov |
Orðsifjar breyta
Á frummáli eyjaskeggja, hawaiísku, nefnist eyjan „Hawai‘i“, en úrfellingamerkið ('Okina á hawaiísku) táknar skyndilegt stopp eins og í miðri upphrópuninni „Oh-ó“ (Ritað ʔ í Alþjóðlega hljóðstafrófinu). Honolulu er stærsta borgin og höfuðborg fylkisins. Næststærsta eyjan er Maui.
Seint á 19. öld og í upphafi 20. aldar voru Hawaiieyjar kunnar undir nafninu Sandwich Islands, og nefndust þá á íslensku Sandvíkureyjar. Halldór Laxness kallar Hawaii í einu verka sinna Háeyju sem er hljóðlíking.
Jarðfræði breyta
Hawaiieyjar eru austasti og jafnframt yngsti hluti Hawaii-Emperor eyjaklasans. Heiti reiturinn, sem er undir Stóru eyjunni, myndaði Hawaii-Emperor eyjaklasann þar sem Kyrrahafsplatan færðist yfir hann. Slóðin sem heiti reiturinn skilur eftir sig á Kyrrahafsflekanum kallast eyjaröð. Eftir því sem eyjarnar færast fjær heita reitnum verða þær útrænu öflunum auðveldari bráð og hafið sverfur þær smátt og smátt niður. Oft byggjast upp kóralrif á þeim neðansjávarfjöllum sem eyjarnar eru.
Þær átta eyjar sem teljast til Hawaiieyja eru, talið frá vestri til austurs, Ni'ihau, Kauai'i, O'ahu, Moloka'i, Lana'i, Kahoʻolawe (óbyggð), Maui og Hawai'i.
Eldfjöll eru á eyjunum, gjarnan dyngjur, þekktust þeirra er Mauna Kea. Önnur þekkt eldfjöll eru Mauna Loa og Kīlauea.
Langás eyjaklasans liggur norðvestur-suðaustur og má af því sjá að Kyrrahafsplatan hefur verið og er að færast til norðvesturs (að því gefnu að heiti reiturinn sé ekki að hreyfast).
