Alfred Russel Wallace

Alfred Russel Wallace (fæddur 8. janúar 1823, dáinn 7. nóvember 1913) var breskur náttúrufræðingur og landkönnuður. Hann er best þekktur fyrir framlag sitt til þróunarkenningarinnar. Wallace fæddist í Wales, sjöundi af níu systkinum. Sem ungur maður fékk hann áhuga á náttúrunni; safnaði skordýrum og las um náttúrusögu. Hann var af fátæku fólki og hafði einkum tekjur af að selja framandleg sýni náttúrugripa.

Alfred Russel Wallace.
Alfred Russel Wallace árið 1862 í Singapore.
Wallacelínan sýnir skil milli mismunandi tegunda.

Wallace dvaldist í Suður-Ameríku árin 1848-52 og rannsakaði dýra- og plöntulíf á vatnasvæðum Amazon og Rio Negro. Á leiðinni heim til Englands brann skip hans í hafi og glataðist með því nær allt sem hann hafði safnað í leiðangrinum. Hann var tryggður fyrir tapinu og notaði féð til að fara leiðangur til Malajaeyja (Indónesía, Malasía, Filippseyjar og Nýja Gínea) í Asíu árin 1854-1862. Hann tók þar eftir áberandi skilum í dýralífi á eyjunum. Á hinum vestari var dýralíf líkt og á meginlandi Suðaustur-Asíu en austar tók við lífheimur Eyjaálfu. Skilin sem liggja milli Borneó og Balí í vestri og Celebes og Lombok í austri eru nú við hann kennd og kölluð Wallacelínan. [1] Wallace hafði einnig tekið eftir skilum milli mismunandi apakatta í Amasón milli þveráa Amasónfljóts.

Wallace átti í bréfaskriftum við Charles Darwin frá Asíu og árið 1858 sendi hann honum grein þar sem hann lýsti kenningum sínum. Darwin til furðu og hrifningu hafði Wallace komist að sömu niðurstöðum óháð honum. Þróunarkenningin var upphaflega sett fram í fyrirlestri í nafni Wallaces og Darwins í Linné-félaginu í London sama ár.[2] Hvorugur þeirra var við fyrirlesturinn. Það var helst varðandi þróun mannsins sem skoðanir Darwin og Wallace fóru ekki saman. Báðir töldu að líkami hans hefði þróast við náttúrlegt val en Wallace, sem var spíritisti, hélt að við mótun mannshugarins hlytu æðri og yfirnáttúrleg öfl að hafa verið að verki.

Árið 1886 hélt Wallace ýmsa fyrirlestra í Bandaríkjunum um þróunarkenninguna, pólitík og spíritisma. Hann rannsakaði einnig flóru Klettafjalla. Wallace var sósíalisti og gagnrýndi félagslega misskiptingu.

Wallace dó árið 1913. Hann hafði fallið í nokkra gleymsku eftir dauða sinn, hugsanlega vegna þess að hann féll í skuggann á Darwin og tók upp óvinsælar hugmyndir eins og spíritisma og andstöðu við bólusetningu. En eftir aldamótin 2000 komu út bækur og þættir um hann í meira mæli og 100 ára afmæli dauða hans afhjúpaði David Attenborough styttu honum til heiðurs í Náttúrugripasafninu í London.

Helstu verk breyta

  • 1853: On the Monkeys of the Amazon. Speculates on the effect of rivers and other geographical barriers on the distribution of closely allied species.
  • 1855: On the Law Which Has Regulated the Introduction of New Species. Wallace's thoughts on the laws governing the geographic distribution of closely allied species, including the Sarawak Law, and the implications of those laws for the transmutation of species.
  • 1857: On the Natural History of the Aru Islands. First methodical biogeographic study.
  • 1858: On the Tendency of Varieties to Depart Indefinitely From the Original Type. Paper on natural selection sent by Wallace to Darwin.
  • 1859: On the Zoological Geography of the Malay Archipelago. Contains first description of the Wallace Line.
  • 1863: Remarks on the Rev. S. Haughton's Paper on the Bee's Cell, And on the Origin of Species. Wallace's defence of the Origin on the topic of evolution of the hexagonal bee cell.
  • 1863: On the Physical Geography of the Malay Archipelago. Paper on the geography and possible geographic history of Indonesia with concluding remarks on importance of biogeography and biodiversity that are frequently cited in modern conservation circles.
  • 1864: On the phenomena of variation and geographical distribution as illustrated by the Papilionidae of the Malayan region. Monograph on Indonesian butterfly family with discussion of different kinds of variability including individual variation, polymorphic forms, geographical races, variation influenced by local conditions, and closely allied species.
  • 1891: English and American Flowers. Contains speculation on how glaciation may have affected distribution of mountain flora in North America and Eurasia.

Heimild breyta

Heimild meðal annars fengin af ensku Wikipedia; greininni Alfred Russel Wallace. Skoðuð 17. mars, 2016.

Tilvísanir breyta

  1. [1] Þróun tegundanna. Tilraun til samantektar á hugmyndum manna fyrr og nú. Örnólfur Thorlacius. Náttúrufræðingurinn. 1999.
  2. Er rétt að Darwin hafi dregið kenningu sína til baka vegna eigin trúarskoðana? Vísindavefur, skoðað 18. des, 2017