17. júní

Fyrir þjóðhátíðardaginn, sjá þjóðhátíðardagur Íslendinga.

17. júní er 168. dagur ársins (169. á hlaupári) samkvæmt gregoríska tímatalinu og þjóðhátíðardagur Íslendinga. 197 dagar eru eftir af árinu.

Atburðir

• 1040 - Hörða-Knútur kom að landi við Sandwich á Englandi og gerði tilkall til ensku krúnunnar.
• 1221 - Björn Þorvaldsson var drepinn á Breiðabólstað í Fljótshlíð.
• 1395 - Friðarsamningar voru gerðir í Lindholm-kastala í Svíþjóð milli Margrétar drottningar og Albrekts af Mecklenburg.
• 1397 - Eiríkur af Pommern var krýndur konungur allra Norðurlanda.
• 1449 - Danmörk og England gerðu með sér samning sem heimilaði enskum sjómönnum siglingar til Íslands með sérstöku leyfi Danakonungs.
• 1527 - Gústaf Vasa innleiddi lútherska kirkjuskipan í ríki sínu.
• 1596 - Willem Barents kom auga á Svalbarða.
• 1775 – Bandaríska frelsisstríðið: Orrustan við Bunker Hill átti sér stað.
• 1881 - Þorlákur O. Johnson, sem lagt hafði stund á verslunarnám í Englandi, opnaði verslun í Reykjavík.
• 1886 - Haldið var upp á afmæli Jóns Sigurðssonar í fyrsta sinn opinberlega í kaffihúsinu Hermes á Lækjargötu 4 í Reykjavík.
• 1900 - Fyrsta póstferð með farþega, vörur og póst, farin á fjórhjóla hestvagni frá Reykjavík og austur fyrir fjall.
• 1907 - Stúdentafélagið gekkst fyrir því að víða var flaggað íslenskum fána, bláum með hvítum krossi. Þessum fána var flaggað víða um land og voru 65 fánar við hún í Reykjavík.
• 1911 - Háskóli Íslands var stofnaður og settur í fyrsta sinn. Tók hann yfir rekstur Prestaskólans, Læknaskólans og Lagaskólans, sem um leið voru lagðir niður.
• 1911 - Fyrsta landsmót Ungmennafélags Íslands hófst á Íþróttavellinum á Melnunum í Reykjavík og stóð í viku.
• 1911 - Iðnsýningin 1911 var opnuð í Miðbæjarskólanum í Reykjavík.
• 1915 - Fyrsta bílprófið var tekið í Reykjavík. Handhafi ökuskírteinis númer eitt var Hafliði Hjartarson trésmiður, 28 ára gamall.
• 1916 - Norska knattspyrnuliðið FK Bodø/Glimt var stofnað.
• 1917 - Nokkur félagasamtök héldu samsæti í Reykjavík til heiðurs Stephani G. Stephanssyni skáldi, sem staddur var á Íslandi í fyrsta sinn frá því að hann kvaddi landið tvítugur að aldri.
• 1918 - Loftskeytastöðin á Melunum í Reykjavík var tekin í notkun í samvinnu við Marconi-félagið í London.
• 1925 - Á Ísafirði var tekið í notkun nýtt sjúkrahús sem talið var hið fullkomnasta á Íslandi.
• 1926 - Björg Karítas Þorláksdóttir varð fyrst íslenskra kvenna til að ljúka doktorsprófi er hún varði doktorsritgerð sína við Sorbonne-háskóla í París.
• 1926 - Melavöllurinn í Reykjavík var vígður eftir flutning.
• 1939 - Síðasta opinbera aftakan með fallöxi fór fram í Frakklandi.
• 1940 - Sovétríkin hernámu Eistland, Lettland og Litháen.
• 1940 - Aðalbygging Háskóla Íslands við Suðurgötu í Reykjavík var vígð.
• 1940 - Þrír bátar komu frá Noregi til Austfjarða með 59 norska flóttamenn um borð. Mánuði fyrr höfðu 26 norskir flóttamenn komið til Akureyrar.
• 1941 - Sveinn Björnsson var kjörinn ríkisstjóri Íslands af Alþingi, en hann hafði verið sendiherra landsins í Kaupmannahöfn í tvo áratugi.
• 1944 - Íslenska lýðveldið var stofnað á Þingvöllum og jafnframt var fyrsta stjórnarskrá lýðveldisins staðfest. Einnig var Sveinn Björnsson ríkisstjóri kjörinn fyrsti forseti lýðveldisins. Síðan þá hefur dagurinn verið þjóðhátíðardagur Íslands.
• 1945 - Verslunarskóli Íslands brautskráði stúdenta í fyrsta sinn og voru þeir sjö talsins.
• 1945 - Minningarskjöldur var afhjúpaður á húsi Jóns Sigurðssonar í Kaupmannahöfn.
• 1947 - Fyrsta millilandaflugvél í íslenskri eigu kom til landsins. Var það Skymaster-flugvélin Hekla í eigu Loftleiða.
• 1953 - Sovéskt herlið bældi niður uppreisn verkamanna í Austur-Berlín.
• 1954 - Morgunblaðið birti ljóðið „Ísland er land þitt“ eftir Margréti Jónsdóttur í tilefni af tíu ára afmæli lýðveldisins. Ljóðið varð þekkt þegar Magnús Þór Sigmundsson gerði lag við það og gaf út á plötu árið 1982.
• 1959 - Íþróttavöllurinn í Laugardal var formlega vígður, en hann hafði verið í notkun í tvö ár.
• 1959 - Nærri lá að slys yrði er varnargarður brast á virkjunarsvæðinu við Sog. Menn sluppu naumlega.
• 1961 - 150 ára afmælis Jóns Sigurðssonar var víða minnst, meðal annars með hátíð á fæðingarstað hans, Hrafnseyri við Arnarfjörð.
• 1969 - Aldarfjórðungsafmæli lýðveldisins var fagnað í mikilli rigningu.
• 1970 - Zemla-uppreisnin. Átök brutust út milli sjálfstæðissinna í Vestur-Sahara og spænskra yfirvalda.
• 1972 - Upphaf Watergate-hneykslisins. Fimm menn voru handteknir fyrir innbrot í höfuðstöðvar Demókrata í Watergate-byggingunni í Washington en þeir höfðu ætlað að koma þar fyrir hlerunarbúnaði.
• 1974 - Á Kirkjubæjarklaustri var vígð kapella til minningar um Jón Steingrímsson eldklerk.
• 1975 - Sumar á Sýrlandi, fyrsta plata Stuðmanna, kom út.
• 1977 - Afsteypa af höggmyndinni Alda aldanna eftir Einar Jónsson myndhöggvara var afhjúpuð á Flúðum.
• 1980 - Ísbjarnarblús, fyrsta sólóplata Bubba Morthens, kom út.
• 1982 - Þriðja skipið með nafnið Akraborg kom til landsins og sigldi á milli Reykjavíkur og Akraness.
• 1985 - Í Vestmannaeyjum var afhjúpuð höggmynd til minningar um Guðríði Símonardóttur.
• 1991 - Víkingaskipið Gaia kom til Reykjavíkur.
• 1994 - 50 ára afmæli Lýðveldisins Íslands var fagnað á Þingvöllum.
• 1994 - Jóhanna Sigurðardóttir lagði grunninn að stjórnmálaflokknum Þjóðvaka með orðunum „minn tími mun koma“.
• 2000 - Jarðskjálfti, 6,5 stig á Richter, skók Suðurland.
• 2004 - Sundlaugin á Hólmavík var tekin í notkun.
• 2006 - Íslenska landsliðið í handbolta vann sér þátttökurétt á HM í Þýskalandi 2007 með því að sigra Svía í Laugardalshöllinni með samanlagt þriggja marka mun.
• 2006 - Samtökin Framtíðarlandið voru stofnuð í Austurbæjarbíói.

• 2008 - Hvítabjörn var skotinn á Skaga, eftir að tilraunir til að svæfa hann með deyfilyfjum misheppnuðust.
• 2011 - Hægvarpsþátturinn Hurtigruten minutt for minutt var sendur út á norsku sjónvarpsstöðinni NRK2.
• 2012 - Úlfahjörð í Kolmården-dýragarðinum í Svíþjóð réðist á og drap starfsmann.
• 2015 - Bandaríski stjórnmálamaðurinn Clementa C. Pinckney var myrtur ásamt átta öðrum í skotárás á kirkju í Charleston.
• 2019 – 30 létust í þremur sjálfsmorðssprengjuárásum á knattspyrnuleik í Borno í Nígeríu.
• 2021 - Geimferðastofnun Kína sendi fyrstu þrjá geimfarana til geimstöðvarinnar Tiangong.
• 2022 - Golden State Warriors unnu sinn 4. NBA-titil á sjö árum. Stephen Curry var valinn mikilvægasti leikmaðurinn í úrslitum.
• 2022 - Úkraína og Moldóva fengu formlega stöðu umsóknarríkja að Evrópusambandinu.

Fædd

• 1239 - Játvarður 1. Englandskonungur (d. 1307).
• 1625 - Peder Hansen Resen, danskur sagnfræðingur (d. 1688).
• 1682 - Karl 12. Svíakonungur (d. 1718).
• 1808 - Henrik Wergeland, norskt skáld og málvísindamaður (d. 1845).
• 1811 - Jón Sigurðsson, „sómi Íslands, sverð þess og skjöldur“, fæddist á Hrafnseyri við Arnarfjörð. Hann dó 7. desember 1879.
• 1882 - Ígor Stravinskíj, rússneskt tónskáld (d. 1971).
• 1893 - Óskar Halldórsson, íslenskur útgerðarmaður (d. 1953).
• 1900 - Martin Bormann, þýskur nasistaforingi (d. 1945).
• 1936 - Ken Loach, enskur leikstjori.
• 1942 - Mohamed ElBaradei, handhafi friðarverðlauna Nóbels og fyrrverandi yfirmaður Alþjóðakjarnorkumálastofnunarinnar.
• 1942 - Einar Þorsteinn Ásgeirsson, íslenskur arkitekt (d. 2015).
• 1943 - Newt Gingrich, bandarískur stjórnmálamaður.
• 1943 - Barry Manilow, bandariskur songvari.
• 1945 - Ken Livingstone, breskur stjórnmálamaður og fyrrverandi borgarstjóri Lundúna.
• 1948 - Hrafn Gunnlaugsson, íslenskur kvikmyndaleikstjóri.
• 1958 - Robert Farelly, bandarískur kvikmyndaleikstjóri.
• 1959 - Baltazar Maria de Morais Júnior, brasilískur knattspyrnumaður.
• 1967 - Zinho, brasilískur knattspyrnumaður.
• 1971 - Steinunn Gestsdóttir, íslenskur sálfræðingur.
• 1975 - Shoji Jo, japanskur knattspyrnumaður.
• 1980 - Venus Williams, bandarisk tennisleikkona.
• 1990 - Jordan Henderson, enskur knattspyrnumaður.

Dáin

• 1631 - Mumtaz Mahal, kona mogulsins Jahans 1. (f. 1593).
• 1696 - Jóhann 3. Sobieski, konungur Póllands og stórfursti í Litháen (f. 1629).
• 1779 - Jón Ólafsson úr Grunnavík, íslenskur fræðimaður (f. 1705).
• 1835 - Björn Stephensen, íslenskur dómsmálaritari (f. 1769).
• 1972 - Jóhannes Gunnarsson, biskup kaþólsku kirkjunnar á Íslandi (f. 1897).
• 1987 - Yasuo Haruyama, japanskur knattspyrnumaður (f. 1906).
• 2002 - Fritz Walter, knattspyrnumaður (f. 1920).
• 2019 - Mohamed Morsi, forseti Egyptalands (f. 1951).

Hátíðis og tyllidagar

• Íslenski þjóðhátíðardagurinn